Etapy rozwoju moralnego Lawrence’a Kohlberga

Etapy rozwoju moralnego Lawrence’a Kohlberga

Człowiek jako istota pojęciowa – Mike Mentzer
Myślenie pojęciowe, a myślenie stereotypowe – Andrzej Wronka, Kazimierz Ajdukiewicz, Józef Kossecki

W tym materiale omówimy etapy rozwoju moralnego Kohlberga, a ty będziesz w stanie ocenić, na którym etapie rozwoju moralnego Kohlberga się znajdujesz, jak zaawansowane jest twoje myślenie moralne według Kohlberga. Jednak zanim powiem coś więcej, chcę ci przedstawić Dylemat Heinza. Przeczytam ci go. Jest trochę rozwlekły. Przepraszam za to. Lecz naprawdę zachęcam cię do zastanowienia się nad odpowiedzią na pytanie postawione na końcu tego akapitu. Pozwól, że przeczytam ci opis sytuacji, dylemat, a ty zastanów się nad swoją odpowiedzią.

„W Europie pewna kobieta była bliska śmierci z powodu szczególnego typu raka. Lekarze uważali, że istnieje jeden lek, który może ją uratować. Była to forma radu, którą niedawno odkrył pewien aptekarz z tego samego miasta. Medykament był drogi w produkcji, ale aptekarz pobierał dziesięciokrotność ceny jego wytworzenia. Płacił 200 dolarów za rad i pobierał 2000 dolarów za małą dawkę medykamentu. Mąż chorej, Heinz, poszedł do wszystkich znajomych, aby pożyczyć pieniądze, ale udało mu się zebrać tylko około 1000 dolarów, czyli połowę sumy, którą trzeba było zapłacić za medykament. Powiedział aptekarzowi, że jego żona umiera i poprosił go, aby sprzedał medykament taniej lub pozwolił mu zapłacić później. Jednak aptekarz powiedział: „Nie, odkryłem medykament i zamierzam na nim zarobić”. Heinz był więc zdesperowany i włamał się do sklepu mężczyzny, aby ukraść medykament dla swojej żony.”

Oto kluczowe pytanie: czy mąż powinien był to zrobić? Zachęcam cię do zastanowienia się nad odpowiedzią na to pytanie. I co ważne, zastanów się nad swoim uzasadnieniem. Odpowiedz „tak” lub „nie” i powiedz mi, dlaczego tak uważasz. Dlaczego uważasz, że powinien był ukraść medykament dla swojej żony lub dlaczego uważasz, że kradzież medykamentu dla żony była niewłaściwa? Jeśli chcesz, to napisz odpowiedź na to pytanie w sekcji komentarzy do tego filmu. Chciałbym się przekonać, co myślisz na ten temat w tym momencie, zanim pojawią się jakiekolwiek spoilery na temat tego, co będzie dalej. Nawet jeśli nie komentujesz, to przynajmniej zastanów się, jak byś odpowiedział na to pytanie. A jeśli piszesz lub myślisz o tym, albo chcesz więcej czasu, to wstrzymaj odtwarzanie filmu, ponieważ teraz będę kontynuował swój wywód.

Są to tak zwane etapy rozwoju moralnego Kohlberga. Jest to oparte na pracy Lawrence’a Kohlberga, którego niestety już z nami nie ma. Kluczową rzeczą w sposobie, w jaki sklasyfikował zdolności rozumowania moralnego ludzi na podstawie ich odpowiedzi na Dylemat Heinza i inne podobne dylematy, jest to, że nie obchodziło go, czy ludzie mówią „tak” lub „nie”. Zależało mu raczej na uzasadnieniu stojącym za ich odpowiedzią. Tak więc to, czy powiedziałeś „tak, powinien był ukraść lek”, czy „nie, nie powinien był kraść medykamentu”, właściwie nie ma znaczenia.

To, co sklasyfikuje cię w różnych obszarach w ramach jego systemu klasyfikacji – trzy etapy z poziomami w ramach tych etapów, do których wkrótce przejdę – zależy od twojego uzasadnienia.

Tak więc w zależności od twojego uzasadnienia możesz być na jednym z trzech etapów. A na każdym z nich, jak już wspomniałem, są dwa różne poziomy. Jeszcze raz. Oznacza to, że w sumie istnieje sześć różnych poziomów. Zachęcam cię więc do zastanowienia się, jak odpowiedziałbyś na Dylemat Heinza i ustalenia, na którym z sześciu poziomów się znajdujesz. Wspomnę tylko, że Kohlberg przeprowadził to „badanie” z ludźmi w każdym wieku, więc jako osoba dorosła możesz ocenić, gdzie się znajdujesz.

Możesz znaleźć dziecko lub nastolatka, jeśli masz syna, siostrzeńca lub kogokolwiek innego, opowiedzieć im o Dylemacie Heinza i zadać im to samo pytanie, by przekonać się, gdzie się znajdują. Pozwól więc, że przeprowadzę cię przez różne etapy i poziomy w ramach każdego etapu, aby było to dla ciebie naprawdę zrozumiałe. Powtórzę się. Trzy etapy, dwa poziomy w ramach każdego etapu, łącznie sześć poziomów.

Zaczynamy od Etapu 1, Moralności Przedkonwencjonalnej. Przedkonwencjonalna oznacza coś w rodzaju podstawowej. Jesteśmy tutaj na niższych poziomach.

Tak więc Poziom 1 to najbardziej podstawowa forma zdolności rozumowania moralnego, jaką można mieć według Kohlberga, czyli posłuszeństwo i kara. Zatem w przypadku ludzi, którzy są na Poziomie 1 moralności, zachowanie jest napędzane przez unikanie kary.

Wróćmy więc do Dylematu Heinza. Ktoś może powiedzieć „nie”, jeśli jest na tym poziomie, może powiedzieć: „Nie, Heinz nie powinien kraść medykamentu dla swojej żony, ponieważ w rezultacie może pójść do więzienia. Może zostać ukarany, a tego nie chce.” To coś złego.

Następnie mamy Poziom 2 moralności. Nazywa się go interesem indywidualnym, ponieważ ludzie na tym poziomie kierują się własnym interesem i nagrodami. Jak myślisz, co w tym przypadku ktoś, kto ma poziom indywidualnego interesu, mógłby powiedzieć o Dylemacie Heinza? Cóż, mógłby powiedzieć: „Tak, powinien ukraść medykament, ponieważ chce uratować żonę”. To leży w jego najlepszym interesie. Może to zaszkodzić aptekarzowi, nieważne. Kradzież medykamentu jest dla niego najbardziej opłacalna, ponieważ uratuje swoją żonę i tego właśnie chce.

Teraz przechodzimy do Etapu 2-ego moralności, którym jest Moralność Konwencjonalna. Zastanów się, co oznacza słowo „konwencjonalna”. Oznacza ono, że większość ludzi znajduje się na Etapie 2-im. Większość ludzi jest właśnie w tym miejscu. Mówiliśmy już o Moralności Przedkonwencjonalnej.

Teraz omawiamy Moralność Konwencjonalną. Jak myślisz co będzie następne? Będzie to Moralność Postkonwencjonalna. Jednak zanim przejdziemy dalej, pozwól, że opowiem ci o dwóch poziomach Moralności Konwencjonalnej.

Najpierw mamy poziom interpersonalny. W przypadku ludzi, którzy ogólnie rzecz biorąc są na Poziomie 3-im, jest to pierwszy poziom Moralności Konwencjonalnej. Ale jeśli myślisz tylko o Poziomie od 1-ego do 6-ego – rozmawialiśmy już o Poziomie 1-szym i 2-im, a teraz przechodzimy do Poziomu 3-ego – poziom interpersonalny to w zasadzie miejsce, w którym zachowanie jest napędzane aprobatą społeczną.

Pomyśl o Dylemacie Heinza. Może to pójść w obie strony. Mogą powiedzieć „tak, powinien był ukraść medykament” lub „nie, nie powinien był kraść medykamentu”. Lecz powiem to po raz kolejny, w tym wszystkim największe znaczenie ma uzasadnienie odpowiedzi. Ktoś o moralności na Poziomie 3-im może powiedzieć: „Nie, nie powinien kraść medykamentu, ponieważ większość ludzi postrzega kradzież jako coś złego i ludzie mogą nim gardzić z tego powodu”. Albo mogą powiedzieć: „Tak, powinien ukraść medykament, bo nawet mimo tego, że kradzież jest zła, to pozwolenie żonie na to, by umarła jest gorsze, skoro powinieneś był coś z tym zrobić”. Ludzie będą tobą gardzić z tego powodu. Powtórzę się. W tym wszystkim chodzi o aprobatę społeczną. To tacy ludzie, którzy myją ręce po skorzystaniu z toalety wyłącznie wtedy, gdy ktoś inny jest z nimi w publicznej toalecie. Kiedy są sami w domu nie myją rąk. To Poziom 3 moralności. Jeśli oczywiście chcesz moralizować mycie rąk.

Poziom 4-ty to autorytet. Nadal omawiamy Moralność Konwencjonalną, ale w przypadku tego poziomu zachowanie jest napędzane przez posłuszeństwo autorytetowi i dostosowanie się do norm społecznych. Tak więc ludzie, którzy się tu znajdują, na Poziomie 4-tym moralności, mogą powiedzieć: „No dobra, autorytet, czyli rząd. Rząd mówi nie kradnij, kradzież jest nielegalna. Przyjętą normą jest to, że kradzież nie jest w porządku, więc Heinz nie powinien był kraść medykamentu”.

Przejdźmy do Moralności Postkonwencjonalnej. Słowo „postkonwencjonalna” oznacza, że nie wszyscy tu trafiają. Znajduje się tu jedynie ci najlepsi (czołówka). Omówmy więc Poziom 5-ty, który ogólnie biorąc jest Poziomem 1-szym Moralności Postkonwencjonalnej, to jest umowę społeczną. To tutaj zachowanie jest napędzane równowagą porządku społecznego i praw jednostki. Zastanów się więc co to oznacza i jak ktoś na poziomie umowy społecznej mógłby odpowiedzieć na Dylemat Heinza. Porządek społeczny. Mogą mówić o tym, że zasady, regulacje i przepisy istnieją nie bez powodu. Gdyby wszyscy kradli i popełniali przestępstwa, kiedy tylko mieliby ku temu powód, kiedy wydawałoby im się, że mają ku temu uzasadniony powód, to wszyscy popełnialiby przestępstwa, a społeczeństwo uległoby autodestrukcji. Właśnie tym jest umowa społeczna. Chodzi o to, że uznajesz indywidualne prawa osoby, która chce, aby jego żona żyła, ale także osoby, która wynalazła lek, jego prawo do tego leku i używania go w dowolny sposób.

I wreszcie dochodzimy do Poziomu 6-tego. Naprawdę niewielu ludzi dociera tak daleko. Jeśli myślałeś więc w sposób opisany na tym poziomie, to gratuluję, jesteś jednym z niewielu. Etyka uniwersalna. Na tym poziomie zachowanie jest napędzane przez wewnętrzne zasady moralne. Co to oznacza? Mam zasadę moralną, która mówi, że kradzież jest zła. Mam też inną zasadę moralną, zgodnie z którą ludzie mają prawo żyć i być zdrowi. Etyka uniwersalna polega więc na rozważeniu tych dwóch sprzecznych zasad moralnych w odniesieniu do tego dylematu.

Twoje uzasadnienie w zasadzie odzwierciedlałoby pogląd, że kradzież była zła, jednak prawo jego żony do życia jest o wiele ważniejsze niż prawo aptekarza do zarobienia większej ilości pieniędzy lub do jego własności. Tak więc znaczenie życia jest zasadniczo na wyższym poziomie niż znaczenie własności. I dlatego też powinien był ukraść ten medykament.

Zobacz na: Teorie etyki
Kontrola zachowania: wolność i moralność | B. F. Skinner (1972)
Przekształć się w potwora – prof. Jordan Peterson

 

 

Etapy rozwoju moralnego Lawrence’a Kohlberga

https://rumble.com/v4itjs0-etapy-rozwoju-moralnego.html