Teorie etyki
Etyka w sensie potocznym to ogół norm moralnych uznawanych w pewnym czasie przez jakąś grupę społeczną będącą punktem odniesienia dla oceny i regulacji postępowania w celu integracji grupy wokół pewnych wartości.
Etyka w sensie filozoficznym jest nauką dotycząca moralności w postępowaniu człowieka – tj. określania, jaki jest właściwy, a jaki niewłaściwy sposób postępowania.
Poniżej omówienie różnych teorii etycznych.
Różne podejścia do etyki
Absolutyzm i relatywizm
Zarówno relatywizm, jak i absolutyzm odnoszą się do systemów przekonań etycznych i moralnych w społeczeństwie.
Absolutyzm
- niezmienny i nieodwołalny zbiór moralnych praw lub nakazów
- jest niezmienny we wszelkich możliwych sytuacjach
- wspólny dla wszystkich społeczeństw.
Relatywizm
- szeroka gama przekonań i praktyk etycznych
- to, co jest „poprawne” w danej sytuacji, będzie zależeć od warunków panujących w danym momencie.
Podejście dogmatyczne vs pragmatyczne
Ideę absolutyzmu i relatywizmu można zilustrować dwoma podobnymi koncepcjami.
— Podejście dogmatyczne przyjmuje pogląd, że istnieje jedna prawda i ta prawda ma być narzucana we wszystkich sytuacjach.
Słowo pochodzi z języka greckiego (dógma) – ustalona, nadawana prawda.
Ten punkt widzenia odpowiada absolutyzmowi.
— Podejście pragmatyczne próbuje znaleźć najlepszą drogę dla określonej sytuacji moralnej bez odwoływania się do jakichkolwiek przekonań absolutystycznych.
Podejście to jest podobne do relatywizmu w próbie znalezienia rozwiązania w oparciu o dany system przekonań zaangażowanych osób.
Deontologiczne i teleologiczne podejście do etyki
Podejście deontologiczne
Jest to teoria nie konsekwencjonalistyczna.
— Ważna jest motywacja lub zasada.
— Działanie można uznać za dobre lub złe tylko wtedy, gdy znana jest moralność zainicjowanego działania.
Istnieją trzy kluczowe maksymy lub testy dla każdego działania: działanie jest moralnie „słuszne”, jeśli spełnia wszystkie trzy.
— Konsekwencja: Postępuj tylko wedle takiej maksymy, co do której mógłbyś jednocześnie chcieć, aby stała się ona prawem powszechnym.
Działanie może być słuszne tylko wtedy, gdy wszyscy mogą przestrzegać tej samej podstawowej zasady.
— Godność człowieka: Postępuj tak, aby człowieczeństwo, zarówno w twojej osobie, jak i w osobie innego człowieka, zawsze było celem, a nigdy tylko środkiem.
— Uniwersalność: Działaj tylko tak, aby poprzez swoje maksymy móc uważać się jednocześnie za uniwersalnego prawodawcę.
Czy działanie będzie postrzegane przez innych jako moralne lub odpowiednie?
Podejście teleologiczne
Jest to teoria konsekwencjalistyczna.
— To, czy decyzja jest słuszna, czy nie, zależy od konsekwencji lub wyników tej decyzji.
— Dopóki wynik jest właściwy, samo działanie jest nieistotne.
Istnieją dwie perspektywy, z których można spojrzeć na wynik [rezultat]:
Egoizm
— Czasami postrzegany jako pogląd „co jest dla mnie najlepsze?”. Działanie jest moralnie słuszne, jeśli decydent dobrowolnie decyduje się na realizację albo krótkoterminowych pragnień, albo długoterminowych interesów.
— Egoista będzie również robił to, co wydaje się „właściwe” w społeczeństwie, ponieważ sprawia, że czuje się lepiej.
— Egoizm nie zawsze się sprawdza, ponieważ nie można określić działań wobec wszystkich członków społeczeństwa.
Utylitaryzm
— Czasami nauczany jako idea „co jest najlepsze dla jak największej liczby?”. Działanie jest moralnie słuszne, jeśli skutkuje największą ilością dobra dla jak największej liczby osób, na które to działanie ma wpływ.
— Dotyczy to społeczeństwa jako całości, a nie jednostki.
— Jest cenny w decyzjach biznesowych, ponieważ wprowadza pojęcie „użyteczności” – czyli ekonomicznej wartości działań.
— Jest wysoce subiektywny.
Teoria kognitywnego rozwoju moralnego Kohlberga
Lawrence Kohlberg opracował teorię kognitywnego (poznawczego) rozwoju moralnego, aby wyjaśnić proces rozumowania stojący za osądami moralnymi.
Teoria ta patrzy na decyzje etyczne z perspektywy jednostki.
Kohlbergowskie poziomy rozwoju moralnego człowieka
Powyżej przedstawiono trzy główne poziomy.
— Każdy poziom podzielony jest na dwa etapy – w sumie daje to sześć etapów.
— Osoby z wiekiem mają tendencję do przechodzenia z poziomu 1 na poziom 3.
— O ruchu decyduje sposób podejmowania decyzji, a nie jej treść.
— Badania wskazują, że większość ludzi, w tym menedżerowie biznesowi, ma skłonność do rozumowania na poziomie 2
3: Moralność Postkonwencjonalna
Jednostka rozwija bardziej autonomiczne podejmowanie decyzji w oparciu o zasady słuszności i sprawiedliwości.
3.2: Uniwersalne zasady etyczne
3.1: Umowa społeczna i prawa jednostki
2: Moralność Konwencjonalna
Jednostka robi to, czego oczekują od niej inni.
2.2: Porozumienie społeczne i utrzymanie systemu
2.1: Zgoda interpersonalna i konformizm
1: Moralność Przedkonwencjonalna
Jednostka wykazuje troskę o własny interes oraz zewnętrzne nagrody i kary.
1.2: Cel instrumentalny i wymiana
1.1: Posłuszeństwo i kara
Źródło: Ethical theories
Zobacz na: Wojna Informacyjna – Rafał Brzeski
Ideologia, Strategia, Sztuka Operacyjna i Taktyka – Józef Kossecki
Prawdziwi mężczyźni chcą pić Guinnessa, ale nie oczekuj, że za nie zapłacą
Kobieta: Najbardziej odpowiedzialny nastolatek w domu?
Serotonina vs dopamina – 7 różnic pomiędzy przyjemnością a szczęściem – dr Robert Lustig
Przywódczyni komunistyczna, dr Bella Dodd, przyznaje się do infiltracji Kościoła i USA
Czy widzimy rzeczywistość taką, jaka ona jest – Donald Hoffman
Teoria ‘Dostosowanie Przebija Prawdę’ – Donald Hoffman
Konieczne kłamstwa, proste prawdy – Daniel Goleman
Rozumienie pojęcia prawdy w różnych systemach sterowania społecznego – Józef Kossecki
Ocena moralna wynika ze zrozumienia faktów sprawy; zasady moralne idą w ślad za zrozumieniem.
Najnowsze komentarze