Różnice między płciami w preferencjach dotyczących łączenia się w pary: hipotezy ewolucyjne przetestowane w 37 kulturach – David M. Buss

Różnice między płciami w preferencjach dotyczących łączenia się w pary: hipotezy ewolucyjne przetestowane w 37 kulturach – David M. Buss

Streszczenie: Współczesne preferencje dotyczące łączenia się w pary mogą dostarczać istotnych wskazówek związanych z historią prokreacji człowieka. Niewiele wiadomo o tym jakie cechy ludzie cenią u potencjalnych partnerów. Opracowano pięć prognoz mówiących o różnicach między płciami w preferencjach dotyczących łączenia się w pary w oparciu o koncepcje ewolucyjne odnoszące się do inwestycji rodzicielskich, doboru płciowego, zdolności prokreacyjnej człowieka oraz asymetrii seksualnych w odniesieniu do pewności ojcostwa w przeciwieństwie do macierzyństwa. Prognozy te koncentrowały się na tym w jaki sposób każda płeć ceni zdolność zarobkową, ambicję, pracowitość, młodość, atrakcyjność fizyczną oraz abstynencję seksualną. Przetestowano je na danych z 37 prób zaczerpniętych z 33 krajów znajdujących się na sześciu kontynentach i pięciu wyspach (całkowita liczba N = 10,047). W przypadku 27 krajów, dane demograficzne dotyczące faktycznego wieku zawarcia małżeństwa stanowiły kontrolę prawidłowości danych w kwestionariuszu. Ustalono, że kobiety cenią wskazówki sugerujące zdolność pozyskiwania zasobów u potencjalnych partnerów wyżej niż mężczyźni. Cechy sygnalizujące zdolność prokreacyjną były cenione bardziej przez mężczyzn niż przez kobiety. Te różnice płciowe mogą odzwierciedlać różne rodzaje presji doboru ewolucyjnego na mężczyzn i kobiety; dostarczają mocnych dowodów międzykulturowych na istnienie aktualnych różnic między płciami w strategiach prokreacji. Dyskusja skupia się na przybliżonych mechanizmach leżących u podstaw preferencji dotyczących łączenia się w pary, konsekwencjach dla rywalizacji międzypłciowej ludzi i ograniczeniach niniejszego badania.

Słowa kluczowe: kojarzenie assortatywne; różnice kulturowe; ewolucja; preferencje dotyczące łączenia się w pary; strategia reprodukcji; różnice między płciami; dobór płciowy; socjobiologia

1. Wstęp

 

Preferencje dotyczące łączenia się w pary nabierają znaczenia w co najmniej trzech kontekstach naukowych. Po pierwsze, mogą oddziaływać na aktualny kierunek doboru płciowego wpływając na to kto jest w zróżnicowany sposób wykluczony z łączenia się w pary i w nim uwzględniony (Darwin 1871). Preferowane cechy partnera, które wykazują pewną dziedziczność reprezentowane są zazwyczaj w dalszych pokoleniach. Osoby pozbawione preferowanych cech zwykle nie stają się niczyimi przodkami (Thornhill &Thornhill 1983). Po drugie, aktualne preferencje dotyczące łączenia się w pary mogą odzwierciedlać wcześniejszą presję selekcyjną, dostarczając tym samym istotnych wskazówek odnośnie do historii reprodukcji gatunku. Po trzecie, preferencje dotyczące łączenia się w pary mogą wywierać presję selekcyjną na inne elementy składowe systemu łączenia się w pary. Dla przykładu w kontekście rywalizacji międzypłciowej, na taktyki stosowane do przyciągnięcia i zatrzymania partnerów duży wpływ powinny wywierać preferencje dotyczące łączenia się w pary wyrażane przez przedstawicieli płci przeciwnej (Buss 1988). Ze względu na poważne konsekwencje reprodukcyjne priorytetowego łączenia się w pary, rozsądne jest założenie, że preferencje w tym zakresie oddalą się od przypadkowości i rozwiną się na drodze doboru płciowego (Darwin 1859; 1871; Fisher 1930). Założenie to, forsowane początkowo przez Darwina, udokumentowane zostało empirycznie dla całego wachlarza gatunków oprócz człowieka (np. Bateson 1983; Majerus 1986).

Pomimo znaczenia preferencji dotyczących łączenia się w pary, niewiele wiadomo o tym jakie dokładnie cechy potencjalnych partnerów cenią mężczyźni i kobiety (Buss 1985; Thiessen & Gregg 1980). W szczególności brakuje solidnych danych międzykulturowych. Badania międzykulturowe stają się kluczowe dla sprawdzania hipotez opartych na ewolucji, które zakładają typowe dla gatunku lub dla płci preferencje dotyczące łączenia się w pary. Niedawne prace teoretyczne Triversa (1972), Williamsa (1975), Symonsa (1979) i Bussa (1987) zapewniają fundament, z którego można wyprowadzić określone hipotezy ewolucyjne na temat preferencji dotyczących łączenia się w pary. [Patrz również liczne recenzje książki Evolution of Human Sexuality Symonsa, BBS 3(2) 1980 oraz „Matrilineal Inheritance” BBS 8(4) 1985.]

 

1.1. Prognozy w oparciu o inwestycje rodzicielskie i teorię doboru płciowego

 

Trivers (1972) sugeruje, że dobór płciowy napędzają w jakiejś części różne poziomy inwestycji w potomstwo ze strony mężczyzn i kobiet (Bateman 1948). W przypadku ludzi i innych ssaków, inwestycje rodzicielskie samców są zazwyczaj mniejsze niż inwestycje rodzicielskie samic (Fisher 1930; Trivers 1972; Williams 1975). Zapłodnienie ssaków zachodzi wewnętrznie w organizmie kobiety, podobnie jak ciąża. Kopulacja, która wymaga minimalnej inwestycji ze strony mężczyzny może doprowadzić do dziewięciomiesięcznej inwestycji ze strony kobiety – istotnej pod względem czasu, energii, środków finansowych i niespełnionych alternatyw.

Inwestycja oczywiście nie rozpoczyna się od zapłodnienia ani nie kończy na porodzie. Trivers opisuje kilka form inwestycji ze strony samca. Samce mogą zapewniać swoim partnerkom pożywienie, znajdować terytoria i ich bronić, chronić samicę przed agresorami oraz karmić i chronić młode. Mężczyźni mogą również zapewniać możliwość nauki, mogą przekazywać status, władzę i środki finansowe oraz pomagać swojemu potomstwu w tworzeniu wzajemnych sojuszy. Powyższe formy inwestycji samca, również mężczyzny – jeśli mają miejsce – zmniejszają zwykle rozbieżności w inwestycjach samic i samców (Trivers 1972, p. 142).

Teoria Triversa sugeruje, że płeć, która bardziej inwestuje w potomstwo (zazwyczaj kobieta) jest wybierana do tego, by posiadała silniejsze preferencje co do partnerów do godów. Owa większa wybredność płci inwestującej więcej istnieje, ponieważ większe koszty reprodukcyjne wiążą się z niewybrednym łączeniem się w pary, a większe korzyści z dokonywaniem wyboru. Koszty niewybrednego łączenia się w pary są mniejsze dla płci inwestującej mniej, korzyści zaś są większe. U gatunków, gdzie inwestycja w potomstwo ze strony samca i samicy jest jednakowa, oczekuje się, że obie płcie będą w tym samym stopniu wymagające przy wyborze partnerów do godów (Trivers 1985).

Zgodnie z przewidywaniami na podstawach teoretycznych, jakie cechy preferuje samica wybierając partnera? W przypadku gatunków cechujących się inwestycją rodzicielską samca, takich jak Homo sapiens (Alexander & Noonan 1979), kobiety powinny dążyć do łączenia się w pary z mężczyznami, którzy posiadają zdolność i gotowość do zapewnienia środków związanych z inwestycją rodzicielską, takich jak pożywienie, schronienie, terytorium i ochrona. Prognoza Triversa  powinna znaleźć zastosowanie tylko w kontekstach, w których można zgromadzić, zmonopolizować i ochronić środki, w których mężczyźni zwykle kontrolują te środki i w których zróżnicowanie mężczyzn w pozyskiwaniu środków jest wystarczająco wysokie (Emlen & Oring 1977; Trivers 1972). Hipotezę mówiącą, że samice łączą się w pary priorytetowo z samcami o większych talentach, posiadających lepsze terytoria lub reprezentujących wyższą pozycję potwierdzono empirycznie u wielu gatunków innych niż człowiek (Calder 1967; Lack 1940; Trivers 1985; patrz też Betzig i in. 1988).

Wspomniane środki mogą zapewnić (a) natychmiastową korzyść materialną kobiecie i jej potomstwu, (b) zwiększoną przewagę reprodukcyjną potomstwu poprzez nabyte korzyści społeczne i ekonomiczne oraz (c) genetyczną przewagę prokreacyjną kobiecie i jej potomstwu, jeśli zmienność cech, które prowadzą do pozyskania środków jest częściowo dziedziczna.

Wśród ludzi, środki przekładają się zwykle na zdolność zarobkową. Sugeruje to, że kobiety cenią u potencjalnych partnerów cechy, które kojarzą się ze zwiększoną zdolnością zarobkową, takie jak ambicja i przedsiębiorczość (Barron 1963; Willerman 1979). Przesłanki te, w połączeniu z warunkami możności ochrony środków i wysokim zróżnicowaniem uzyskiwania tych środków przez mężczyzn, tworzą konkretną prognozę: kobiety, bardziej niż mężczyźni, powinny cenić u potencjalnych partnerów cechy takie jak ambicja, przedsiębiorczość i zdolność zarobkowa, które sygnalizują posiadanie lub prawdopodobne uzyskanie środków.

 

1.2. Prognozy w oparciu o płodność i wartość prokreacyjną

 

Dla mężczyzn w większym stopniu niż dla kobiet reprodukcja ograniczona jest przez dostęp do wartościowych pod względem reprodukcyjnym lub płodnych partnerów (Symons 1979; Trivers 1972; Williams 1975). Wartość reprodukcyjną definiuje się ubezpieczeniowo w jednostkach spodziewanej przyszłej reprodukcji – w stopniu, w którym osoby w danym wieku i danej płci przyczyniają się przeciętnie do rodowodu przyszłych pokoleń (Fisher 1930). Płodność definiowana jest jako prawdopodobieństwo reprodukcji w danym momencie. U kobiet wartość prokreacyjna osiąga szczyt zwykle w wieku od 15 do 17 lat i od tego wieku spada monotonicznie z upływem czasu. Płodność osiąga wartość szczytową zazwyczaj w pierwszych latach po przekroczeniu dwudziestego roku życia i wykazuje podobny, stopniowy spadek wraz z wiekiem (Thornhill & Thornhill 1983). Różnicę między płodnością a zdolnością reprodukcyjną można zilustrować porównując dwie przedstawicielki płci żeńskiej w wieku 13 i 23 lat. Młodsza ma większą wartość reprodukcyjną niż starsza, ponieważ, ubezpieczeniowo, oczekiwania co do jej przyszłej reprodukcji są większe. Dwudziestotrzyletnia kobieta, przeciwnie, jest bardziej płodna niż trzynastolatka, gdyż prawdopodobieństwo reprodukcji w danym momencie jest większe w przypadku kobiety dwudziestotrzyletniej.

Seksualna Wartość Rynkowa (SMV) – Rollo Tomassi
Optymalny wiek do pierwszej ciąży to jest 20-24 lata

Zarówno płodność, jak i wartość reprodukcyjna różnią się w zależności od kultury i wpływają na nie czynniki takie jak normy kulturowe, praktyki związane z antykoncepcją oraz różnice w śmiertelności według wieku. Jednak we wszystkich kulturach płodność i wartość reprodukcyjna kobiety w znacznym stopniu zależą od wieku (Williams 1975). A zatem wiek stanowi wyraźną wskazówkę odnośnie do zdolności reprodukcyjnej kobiety – wskazówkę, którą można wydedukować biorąc pod uwagę cechy fizyczne i behawioralne lub korzystając w sposób wierny z systemów liczbowych.

Mężczyźni powinni preferować u potencjalnych partnerek cechy związane z wartością reprodukcyjną lub płodnością, w zależności od tego czy przedstawiciele płci męskiej w ewolucyjnej historii ludzkości dążą zwykle do posiadania partnerek na długo czy na krótko (Buss 1987; Symons 1979; Williams 1975). W szczególności, jeżeli mężczyźni w naszej przeszłości ewolucyjnej poszukiwali zazwyczaj  partnerek do rozrodu na krótko, dobór powinien był sprzyjać preferencjom mężczyzn skierowanym na kobiety przed dwudziestym piątym rokiem życia, które wysyłają sygnały wskazujące na wysoką wartość prokreacyjna. Teoretycy ewolucji różnią się w swoich ocenach która z tych hipotez jest najbardziej prawdopodobna. Symons (1979) twierdzi, że mężczyźni zostali wybrani, by za najbardziej atrakcyjne uważać kobiety o wysokiej wartości reprodukcyjnej. Williams (1975), przeciwnie, przewiduje kompromisową preferencję pomiędzy wartością reprodukcyjną i płodnością ze względu na istnienie zarówno długoterminowych związków godowych, jak i pewnej możliwości rozwodów oraz kopulacji poza parowej.

Według hipotez, cechy wyglądu fizycznego kojarzone z młodością – takie jak gładka skóra, dobre napięcie mięśniowe, lśniące włosy i pełne usta – oraz oznaki młodości widoczne w zachowaniu – takie jak wysoki poziom energii i żwawy chód – w największym stopniu wskazują na zdolność prokreacyjną kobiety (Symons 1979; Williams 1975). Hipotezy mówią, że pociąg seksualny i kanony urody zmieniają się, aby dopasować się do tych cech. Z tej przyczyny mężczyźni, którzy nie preferują kobiet posiadających cechy sygnalizujące wysoką zdolność prokreacyjną pozostawią przeciętnie mniej potomstwa niż mężczyźni, którzy faktyczne wolą łączyć się w pary z kobietami prezentującymi te cechy.

Sukces prokreacyjny kobiet, w przeciwieństwie do sukcesu prokreacyjnego mężczyzn, nie jest aż tak ściśle związany z pozyskaniem płodnych partnerów. Męska płodność – w takim zakresie, w jakim cenią ją kobiety – jest mniej gwałtownie stopniowana wiekowo poczynając od okresu dojrzewania niż płodność kobiet i stąd nie można jej ocenić aż tak trafnie kierując się wyglądem fizycznym. Z tego powodu wygląd zewnętrzny powinien odgrywać mniej zasadniczą rolę w preferencjach kobiet dotyczących partnera niż w preferencjach mężczyzn. Przesłanki te prowadzą do konkretnych prognoz: mężczyźni, bardziej niż kobiety, cenią względną młodość i atrakcyjność fizyczną u potencjalnych partnerek ze względu na ich powiązanie z płodnością i wartością reprodukcyjną.

Przewidywanie, że mężczyźni cenią atrakcyjność fizyczną u kobiet z uwagi na jej związek ze zdolnością prokreacyjną nie neguje ani nie zaprzecza istnieniu kulturowych i innych czynników decydujących o standardach atrakcyjności. Ford i Beach (1951) udokumentowali zróżnicowanie kulturowe standardów kobiecej atrakcyjności biorąc pod uwagę takie aspekty jak pulchna budowa ciała w przeciwieństwie do szczupłej i jasna skóra w przeciwieństwie do ciemnej oraz nacisk na konkretne elementy wyglądu, takie jak oczy, uszy czy narządy płciowe. Symons (1979) zasugerował, że regularność rysów, podobieństwo do przeciętnej w populacji i związek ze statusem mogą także wywierać istotny wpływ na standardy atrakcyjności (patrz też Buss 1987).

Oczekuje się, że prognozowane różnice między płciami w preferowaniu partnerów cechujących się młodością i atrakcyjnością fizyczną przekraczają różnice kulturowe oraz inne czynniki decydujące o kanonach urody. Wskazówki fizyczne i behawioralne, które sygnalizują młodość oraz zdrowie i są uważane za atrakcyjne powinny się wiązać ze zdolnością prokreacyjną kobiet we wszystkich kulturach. Przewiduje się, że te różnice między płciami są charakterystyczne dla gatunku Homo sapiens, pomimo zmian międzykulturowych dotyczących absolutnych preferencji co do wieku, istnienia lub braku systemów liczbowych do oznaczania wieku lub charakterystycznych dla danej kultury kryteriów kobiecej atrakcyjności, które nie wiążą się ze zdolnością prokreacyjną.

 

1.3. Prognoza w oparciu o prawdopodobieństwo ojcostwa

 

W systemach kojarzeń, w których mężczyźni inwestują jako rodzice, dobór powinien faworyzować mężczyzn, którzy podejmują aktywność, aby zabezpieczyć się, że ich inwestycja skierowana jest na ich własne potomstwo, nie zaś na potomstwo innego mężczyzny. Uznaje się, że zazdrość seksualna jest jednym z mechanizmów zwiększających prawdopodobieństwo ojcostwa (Daly i in. 1982). Męska zazdrość seksualna przypuszczalnie funkcjonuje po to, aby strzec partnerkę i zniechęcać rywali międzypłciowych, zmniejszając w ten sposób prawdopodobieństwo zapłodnienia przez innego mężczyznę. Daly i in. (1982) oraz Daly & Wilson (1988) przedstawiają nieodparte dowody na to, że wiele zabójstw i wiele przypadków przemocy ze strony mężczyzn ma swoje źródło w męskiej zazdrości seksualnej.

Innym możliwym mechanizmem prawdopodobieństwa ojcostwa jest przywiązywanie wagi do abstynencji seksualnej potencjalnej partnerki (Dickemann 1981). Mężczyźni, którzy preferowali zachowujące abstynencję seksualną kobiety w naszym środowisku przystosowania ewolucyjnego, ceteris paribus, przypuszczalnie odnieśli większy sukces reprodukcyjny niż mężczyźni obojętni na kontakty seksualne, które potencjalna partnerka miała z innymi mężczyznami. Zanim zaczęto stosować nowoczesne metody antykoncepcji, abstynencja seksualna potencjalnego partnera stanowiła wskazówkę co do pewności ojcostwa. Zakładając pewną krótkotrwałość skłonności behawioralnych, abstynencja seksualna stanowiła również sygnał świadczący o przyszłej wierności wybranego partnera. Mężczyzna nie wyrażający takiej preferencji narażał się na stratę czasu i podejmowanie na próżno wysiłku w okresie zalotów oraz ryzykował, że inwestuje w potomstwo, które nie jest jego (Daly & Wilson 1983; Dickemann 1981).

Jednak związek między abstynencją seksualną i prawdopodobieństwem rodzicielstwa wykazuje asymetrię płciową. W naszym środowisku adaptywności ewolucyjnej [przystosowania ewolucyjnego] macierzyństwa nigdy nie poddawano w wątpliwość. Kobieta mogła mieć pewność, że jej domniemane dzieci są jej własnym potomstwem, niezależnie od wcześniejszych doświadczeń seksualnych jej partnera. Owa asymetria płciowa przynosi określone przypuszczenie: mężczyźni cenią abstynencję seksualną potencjalnej partnerki bardziej niż kobiety. Istnieją dowody ograniczone do kilku kultur, które dotyczą znaczenia braku wcześniejszych doświadczeń seksualnych partnera (Borgerhoff Mulder 1988; Dickemann 1981).

Należy zauważyć, że te przewidywane różnice między płciami są narażone na szwank, jeśli wcześniejsze doświadczenia seksualne mężczyzn dostarczają wskazówkę sygnalizującą odwrócenie środków finansowych od kobiety i jej potomstwa (Buss 1988b). W stopniu, w jakim wcześniejsze doświadczenia seksualne mężczyzn dostarczają tę wskazówkę, kobiety także powinny cenić abstynencję seksualną potencjalnego partnera.

Podsumowując, przewidziano trzy grupy różnic między płciami w preferencjach dotyczących partnera, w oparciu o ewolucyjne wyjaśnienie odmiennych strategii reprodukcyjnych mężczyzn i kobiet. O „wartości kobiety jako partnerki” (Symons 1987a) powinna w większym stopniu decydować jej zdolność prokreacyjna. Młodość i wygląd zewnętrzny, jako silne wskazówki sygnalizujące tę zdolność, powinny być wyżej cenione przez mężczyzn. Abstynencja seksualna powinna również być ceniona, ponieważ jej funkcją jest zwiększanie prawdopodobieństwa ojcostwa. O „wartości mężczyzny jako partnera” decyduje w mniejszym stopniu płodność, a w większym zewnętrzne środki finansowe, jakie może zapewnić. W swoich preferencjach przy wyborze partnera kobiety powinny kłaść większy nacisk na cechy sygnalizujące potencjał do zapewniania środków finansowych, takie jak zdolność zarobkowa, ambicja i przedsiębiorczość. Przedstawione poniżej badanie opracowano, aby sprawdzić te hipotezy w 37 kulturach, różniących się znacznie pod względem ekologii, lokalizacji, składu rasowego i etnicznego, orientacji religijnej, upodobań politycznych oraz charakteru systemu łączenia się w pary.

2. Metody

2.1. Próby

 

Uzyskano trzydzieści siedem prób z 33 krajów zlokalizowanych na sześciu kontynentach i pięciu wyspach o całkowitej liczbie N wynoszącej 10,047 (patrz Tabela 1). Średni wiek prób wahał się od 16,96 (Nowa Zelandia) do 28,71 (Niemcy Zachodnie), zaś całkowita średnia ważona na jednostkę wynosiła 23.05. Wielkość próby wahała się od niewielkiej, liczącej 55 (Iran) do dużej, liczącej 500 (Chiny kontynentalne), 566 (Tajwan, Republika Chińska), 630 (Brazylia), 1083 (Niemcy Zachodnie) i 1491 (USA kontynentalne). Dla wszystkich prób z wyjątkiem jednej liczba N przekraczała 100. Średnia wielkość próby dla 37 prób to 272. Oczywiście z większym zaufaniem można się odnieść do wyników z większych prób; wyniki z wszystkich prób zostały przedstawione dla pełni obrazu.

Uzyskanych prób nie można postrzegać jako reprezentatywnych dla populacji w każdym kraju. Ogólnie rzecz biorąc, próby z obszarów wiejskich, słabiej wykształcone i o niższym statusie społeczno-ekonomicznym są niedostatecznie reprezentowane, choć istnieje wiele wyjątków, takich jak próby z Estońskiej Republiki Socjalistycznej, Gudźaratowie, Zulusi z Południowej Afryki, Wenezuelczycy oraz próby z brazylijskiego stanu Santa Catarina. Te 37 prób zdecydowanie reprezentuje ogromną różnorodność grup geograficznych, kulturowych, politycznych, etnicznych, religijnych, rasowych i ekonomicznych; łącznie stanowią one największą próbę pozyskaną kiedykolwiek w badaniach preferencji dotyczących partnerów do rozrodu.

 

Tabela 1. Wielkość próby i średni wiek

Wielkość próby         Wiek mężczyzn   Wiek kobiet

 

Próba	Całkowita	Mężczyźni	Kobiety	Średnia	SD	Średnia	SD
Afrykańczycy
Nigeria	172	117	55	23.36	3.39	21.13	1.38
Południowa Afryka (biali)	128	47	81	20.88	2.17	19.44	1,28
Południowa Afryka (Zulusi)	100	52	48	25.30	9.40	23.53	6.18
Zambia	119	70	49	25.67	7.42	22.60	4.17
Azjaci
Chiny	500	265	235	23.37	4.87	22.46	5.29
Indie	247	103	144	30.46	12.46	24.90	10.92
Indonezja	143	88	55	23.52	3.16	22.76	3.19
Iran	55	28	27	24.14	5.14	22.74	5.70
Izrael (Żydzi)	473	205	268	25.52	4.26	23.29	3.65
Izrael (Palestyńczycy)	109	54	55	23.51	3.79	21.50	3.23
Japonia	259	106	153	20.05	1.50	19.37	0.88
Tajwan	566	288	278	21.13	1.85	20.54	1.63
Europa Wschodnia
Bułgaria	269	127	142	22.28	6.16	23.06	7.04
Estonia (Socjalistyczna Republika Radziecka)	303	153	1,50	19.12	3.50	18.32	2.64
Polska	240	122	118	21.98	1.97	21.44	1.51
Jugosławia	140	66	74	21.53	1.55	20.72	1.33
Europa Zachodnia Belgia	145	55	90	23.80	6.23	21,38	5.49
Francja	191	100	91	25.27	7.29	25.83	7.95
Finlandia	204	55	149	23.87	4.58	24.60	5.29
Niemcy Zachodnie	1083	530	553	28,29	10.81	29.14	12.40
Wielka Brytania	130	46	84	20.87	3.92	21.09	5.38
Grecja	132	67	65	20.72	2.50	18.71	1.46
Irlandia	122	55	67	19.60	1.50	19.27	1.31
Włochy	101	46	55	27.83	5.32	25.96	5.39
Holandia	417	177	240	22.74	3.86	21.65	3.31
Norwegia	134	67	67	22.25	4.10	22.46	4.46
Hiszpania	124	44	80	22.89	2.58	22.75	3.59
Szwecja	172	89	83	29.79	9.88	26.70	8.20
Ameryka Północna
Kanada (anglojęzyczna)	101	56	45	20.89	2.98	23.05	6.84
Kanada (francuskojęzyczna)	105	34	71	26.00	6.32	25.17	8.16
USA (kontynentalne)	1491	639	852	19.98	3.45	20.37	4.63
USA (Hawaje)	179	66	113	23.79	7.23	22.76	6.20
Oceania
Australia	280	78	202	25.06	8.50	23.12	8.38
Nowa Zelandia	151	75	76	17.00	0.79	16.92	0.81
Ameryka Południowa
Brazylia	630	275	355	22.84	4.59	21.72	4.47
Kolumbia	139	61	78	25.89	6.76	24.34	6.03
Wenezuela	193	95	98	28.07	7.19	28.42	7.19
Podsumowanie	10,047	4,601	5,446	23.49	3.01	22.52	2.67

Uwaga: SD = odchylenie standardowe.

 

Techniki pozyskiwania prób różniły się znacznie w zależności od kraju. Przykładowo w Estonii jedna z podprób składała się w całości z par ubiegających się o zezwolenie na zawarcie małżeństwa w ustalonym miejscu i określonym przedziale czasowym, podczas gdy inna estońska podpróba obejmowała 200 uczniów szkół średnich. Próbę z Wenezueli pozyskano kontaktując się z co piątym domem w każdej z serii dzielnic, które różniły się pod względem klasy społeczno-ekonomicznej. Próba obejmująca Zulusów z Afryki Południowej była wiejska i niektórym badanym pytania odczytano na głos. Próba z Niemiec Zachodnich została pozyskana drogą pocztową poprzez reklamy w gazetach.  Próby z Nowej Zelandii wylosowano z trzech liceów publicznych, dwóch na obszarze miejskim i jednego na obszarze wiejskim, przy czym uczestnicy badania znacznie różnili się poziomem społeczno-ekonomicznym. Wiele prób pozyskano na drodze doboru wygodnego (np. studenci uniwersytetów) i nie można ich postrzegać jako reprezentatywnych. Duże zróżnicowanie zastosowanych metod doboru prób wydaje się zwiększać ogólny charakter jednolitych wyników, które faktycznie pojawiają się, kiedy minimalizuje się zniekształcający wpływ jakiejkolwiek konkretnej metody doboru próby.

Napotykano problemy, zaś zbieranie danych okazało się trudne i czasochłonne. W Szwecji wiele par nie bierze ślubu, ale żyje ze sobą bez oficjalnego aktu małżeństwa. Narzędzia musiały być zmodyfikowane, by odzwierciedlić tę różnicę kulturową. W Nigerii praktykuje się wielożeństwo, więc trzeba było dodać pytania, aby uwzględnić prawdopodobieństwo posiadania wielu żon. Gromadzenie danych w Południowej Afryce opisano jako „dość przerażające doświadczenie” ze względu na chaos polityczny i jego pełne przemocy skutki. W kilku krajach przesłanie danych pocztą zostało opóźnione o kilka miesięcy do czasu uzyskania zgody centralnych komitetów rządowych. W jednym z krajów, kiedy zbieranie danych niemal się zakończyło, badanie trzeba było przerwać z powodu nieuzyskania oficjalnej aprobaty. Nigdy nie otrzymano danych z tego kraju.

W większości przypadków dane gromadzili rodowici mieszkańcy każdego z krajów i przesyłali je do Stanów Zjednoczonych do analizy statystycznej. Proszono o oryginalne protokoły i w większości przypadków zostały one wysłane. W kilku przypadkach wysłanie oryginalnych protokołów okazało się niemożliwe. W tych przypadkach nieprzetworzone dane zarejestrowano na formularzu kodowym i przesłano do Stanów Zjednoczonych. Współpracownicy naukowi byli ślepi w odniesieniu do kluczowych hipotez.

 

2.2. Metody

2.2.1. Czynniki w wyborze partnera.

 

Narzędzie to składało się z trzech części. W części pierwszej poproszono o dane biograficzne, w tym wiek, płeć, wyznanie, stan cywilny, liczba braci i liczba sióstr. W części drugiej proszono o informacje dotyczące wieku, w jakim respondent najchętniej wziąłby ślub; różnicy wieku między respondentem a współmałżonkiem, który najbardziej by mu odpowiadał; kto powinien być starszy według preferencji respondenta (on czy współmałżonek) oraz pożądanej liczby dzieci.

W części trzeciej poproszono osoby badane o ocenę każdej z 18 cech (np. niezawodny charakter, towarzyskość, abstynencja seksualna, inteligencja) pod kątem tego jak ważna lub pożądana byłaby ta cecha przy wyborze partnera. Zastosowano skalę czteropunktową, wahającą się od „3” (niezbędna) do „0” (nie mająca związku lub nieistotna). Te 18 cech zaczerpnięto z opracowanego wcześniej narzędzia, wykorzystywanego szeroko w Stanach Zjednoczonych w ciągu ostatnich 50 lat (Hill 1945; Hudson Use Henze 1969; McGinnis 1958). Cechy te przemieszano ze zmiennymi docelowymi – „dobre perspektywy finansowe”, „uroda”, „abstynencja seksualna: brak wcześniejszegos stosunku płciowego” oraz „ambicja i przedsiębiorczość”.

 

2.2.2.Preferencje dotyczące potencjalnych partnerów.

 

Drugie narzędzie opracowano na podstawie analizy czynnikowej (Buss & Barnes 1986) rozbudowanego narzędzia składającego się z 76 pozycji (Gough 1973). Uwzględnione zostały pozycje o największym ładunku czynnikowym z tej analizy (np. religijny, dobry i wyrozumiały, ekscytująca osobowość) wraz z kilkoma pozycjami sprawdzającymi konkretne hipotezy związane z różnicami między płciami w preferencjach dotyczących partnera. Z trzynastoma cechami przemieszano zmienne docelowe – „duża zdolność zarobkowa” i „atrakcyjny fizycznie”.

W przeciwieństwie do procedury oceniania zastosowanej w pierwszym narzędziu, osoby badane poproszono o ocenę każdej z cech pod względem stopnia w jakim jest ona pożądana u partnera. Instrukcję sformułowano w ten sposób:

Poniżej znajduje się lista cech. Prosimy ocenić je pod względem stopnia w jakim są one pożądane  u osoby, którą chcesz poślubić. Zaznacz „1” przy najbardziej pożądanej cesze potencjalnego partnera, „2” przy drugiej najbardziej pożądanej cesze potencjalnego partnera i „3” przy trzeciej najbardziej pożądanej cesze i tak dalej aż do „13” przy trzynastej najbardziej pożądanej cesze potencjalnego partnera.

Podsumowując, aby sprawdzić kluczowe przewidywania, zastosowano dwa narzędzia, z których każde zawierało zmienne docelowe. Różniły się pod względem kontekstu (obecność innych pozycji) i procedury skalowania (ocena ilościowa w przeciwieństwie do uszeregowania według preferencji), umożliwiając częściowe sprawdzenie ogólności wyników uzyskanych z wykorzystaniem różnych metod.

 

2.2.3.Tłumaczenia.

 

Każdemu współpracownikowi naukowemu przekazano wskazówki dotyczące przetłumaczenia tych dwóch narzędzi na język właściwy dla ich próby. Procedura ta obejmowała pracę trzech osób dwujęzycznych; i tak, odpowiednio (a) pierwsza osoba tłumaczyła z języka angielskiego na język ojczysty, (b) druga osoba tłumaczyła z powrotem z języka ojczystego na angielski i (c) trzecia osoba rozstrzygała rozbieżności między pierwszymi dwoma tłumaczami. Dostarczono instrukcje, aby wszystkie terminy były „niezależne od płci” w tym sensie, by w takim samym stopniu odnosiły się do mężczyzn i kobiet. Dla przykładu sformułowanie „atrakcyjny fizycznie” można zastosować do obu płci, podczas gdy „przystojny” i „piękny” uznano za wyrazy związane z płcią i z tej przyczyny ich nie wykorzystano.

 

3.Wyniki

3.1.Potencjał zarobkowy i ambicja-przedsiębiorczość

 

Dla oszczędności miejsca, w formie tabeli przedstawiono jedynie dane ocenione ilościowo. Rozbieżności między testami równoległymi wykorzystującymi narzędzia, które uwzględniały ocenę ilościową i uszeregowanie według preferencji zostały zaznaczone w tekście i odsyłaczami w tabelach. Autor udostępnia na życzenie tabele przedstawiające pełne analizy równoległe dla narzędzia uwzględniającego uszeregowanie według preferencji.

Tabela 2 pokazuje metody, odchylenie standardowe, testy t dla różnic między płciami oraz poziomy istotności dla oceny ilościowej zmiennej „dobre perspektywy finansowe” dla każdej z 37 prób. Próby różnią się znacznie pod względem wagi, jaką przywiązują do tej cechy partnera – od dość wysokiej (Indonezja, Nigeria, Zambia) do całkiem niskiej (Zulusi z Południowj Afryki, Holandia, Wielka Brytania). Ogólnie mówiąc, próby z Ameryki Południowej, Ameryki Północnej, Azji i Afryki ceniły zdolność zarobkowania bardziej niż próby z Europy Zachodniej, choć występowało istotne zróżnicowanie wśród prób na każdym kontynencie.

 

Tabela 2. Dobre perspektywy finansowe

Mężczyźni  Kobiety

 

Próba	Średnia	SD	Średnia	SD	test t	Ist.
Afrykańczycy
Nigeria	1.37	0.82	2.30	0.76	-7.00	.000
Południowa Afryka (biali)	0.94	0.78	1.73	0.78	-5.58	.000
Południowa Afryka (Zulusi)	0.70	0.87	1.14	0.80	-2.61	.006
Zambia	1.46	0.90	2.33	0.62	-6.35	.000
Azjaci
Chiny	1.10	0.98	1.56	0.94	-5.34	.000
Indie	1.60	0.96	2.00	0.69	-3.63	.000
Indonezja	1.42	0.87	2.55	0.57	-9.46	.000
Iran	1,25	1.04	2.04	0.85	-3.06	.002
Izrael (Żydzi)	1.31	1.01	1.82	0.87	-5.58	.000
Izrael (Palestyńczycy)	1.28	1.05	1.67	0.92	-2.05	.023
Japonia	0.92	0.75	2.29	0.58	-15.97	.000
Tajwan	1.25	0.81	2.21	0.70	-15.16	.000
Europa Wschodnia
Bułgaria	1.16	0.94	1.64	0.91	-4.29	.000
Estonia (Socjalistyczna Republika Radziecka)	1.31	0.86	1.51	0.85	-2.06	.025
Polska	1.09	0.82	1.74	0.80	-6.18	.000
Jugosławia	1.27	0.76	1.66	0.75	-3.07	.002
Europa Zachodnia
Belgia	0,95	0.87	1.36	0.88	-2.74	.004
Francja	1.22	0.97	1.68	0.92	-3.35	.001
Finlandia	0.65	0.76	1.18	0.84	-4.10	.000
Niemcy Zachodnie	1.14	0.88	1.81	0.93	-10.19	.000
Wielka Brytania	0.67	0.63	1.16	0.78	-3.65	.000
Grecja	1.16	0.95	1.92	0.78	-4.97	.000
Irlandia	0.82	0.95	1.67	0.77	-5.51	.000
Włochy	0.87	0.69	1.33	0.80	-3.06	.002
Holandia	0.69	0.81	0.94	0.84	-3.00	.002
Norwegia	1.10	0.84	1.42	0.97	-2.03	.023
Hiszpania	1.25	0,94	1.39	0.89	-0.80	ni
Szwecja	1,18	0.90	1.75	0.75	-4.44	.000
Ameryka Północna
Kanada (anglojęzyczna)	1.02	0.82	1.91	0.76	-5.61	.000
Kanada (francuskojęzyczna)	1.47	0.83	1.94	0.63	-3.25	.001
USA (kontynentalne)	1.08	0.88	1.96	0.82	-20.00	.000
USA (Hawaje)	1.50	0.81	2.10	0.72	-5.10	.000
Oceania
Australia	0.69	0.73	1.54	0.80	-8.47	.000
Nowa Zelandia	1.35	0,97	1.63	0.75	-2.03	.022
Ameryka Południowa
Brazylia	1.24	0.89	1.91	0.78	-9.91	.000
Kolumbia	1.72	0.90	2.21	0.75	-3.47	.001
Wenezuela	1.66	0.96	2.26	0.78	-4.72	.000

Uwaga: Potencjalne wartości średnie mogą się wahać od 0 (nieważne) do 3 (niezbędne). Ist. = istotność; ni = nieistotne.

 

U 36 z 37 prób wystąpiła przewidywana różnica między płciami – kobiety ceniły „dobre perspektywy finansowe” u potencjalnego partnera wyżej niż mężczyźni. Jedynym wyjątkiem była próba z Hiszpanii, która wykazała przewidywany kierunek różnicy między płciami, jednak w nieistotnym stopniu. Podobnie uszeregowana według preferencji zmienna „dobra zdolność zarobkowa” nie wykazała istotnej różnicy między płciami dla próby hiszpańskiej. Rozstrzygnięcie czy ów brak istotnej różnicy między płciami jest spowodowany specyfiką hiszpańskiego systemu łączenia się w pary, cechami szerszej socjoekologii czy przypadkowymi wahaniami próby wymaga powtórzenia badania. Podsumowując, za wyjątkiem próby hiszpańskiej, przewidywana różnica między płciami w preferencjach dotyczących partnerów z dobrym potencjałem zarobkowym osiągała zazwyczaj wśród znacznie zróżnicowanych kultur wysoki poziom istotności statystycznej.

 

Tabela 3. Ambicja i przedsiębiorczość

Mężczyźni  Kobiety

 

Próba	Średnia	SD	Średnia	SD	Test t	Ist.
Afrykańczycy
Nigeria	2.25	0.68	2.61	0.56	-3.49	.001
Afryka Południowa (biali)	1.73	0.84	2.16	0.70	-3.14	.001
Afryka Południowa (Zulusi)	2.41	0.81	2.10	0.73	2.02	.023
Zambia	1.97	0.92	2.14	0.75	-1.06	ni
Azjaci
Chiny	2.22	0.85	2.63	0.59	-6.41	.000
Indie	1.79	0.86	2.44	0.76	-6.31	.000
Indonezja	1.97	0.73	2.29	0.62	-2.70	.004
Iran	2.68	0.55	2.81	0.48	-0.98	ni
Izrael (Żydzi)	1.78	0.99	2.43	0.71	-7.66	.000
Izrael (Palestyńczycy)	2.28	0.76	2.58	0.71	-2.15	.017
Japonia	1.92	0.71	2.37	0.62	-5.53	.000
Tajwan	2.24	0.73	2.81	0.42	-11.31	.000
Europa Wschodnia
Bułgaria	1.67	0.91	2.15	0.81	-4.61	.000
Estonia (Socjalistyczna Republika Radziecka)	2.31	0.68	2.46	0.64	-2.06	.020
Polska	1.93	0.84	2.29	0.72	-3.49	.001
Jugosławia	1.82	0.72	2.24	0.74	-3.44	.001
Europa Zachodnia
Belgia	1.67	0.82	1.97	0.87	-2.01	.023
Francja	1.75	1.02	2.00	0.90	-1.79	.037
Finlandia	1.44	0.83	1.56	0.73	-1.07	ni
Niemcy Zachodnie	1.40	0.81	1.66	0.87	-4.23	.000
Wielka Brytania	1.15	0.70	1.59	0.90	-2.84	.003
Grecja	1.96	0.94	2.25	0.90	-1.81	.037
Irlandia	1.44	0.88	1.76	0.81	-2.10	.019
Włochy	1.63	0.85	2.07	0.94	-2.46	.008
Holandia	1.28	0.97	1.41	0.93	-1.35	ni
Norwegia	1.60	0,80	1.70	0.87	-0.72	ni
Hiszpania	1.73	0.90	1.69	0.98	0.22	ni
Szwecja	1.97	0.78	2.04	0.76	-0.60	ni
Ameryka Północna
Kanada (anglojęzyczna)	1.82	0.69	2.32	0.71	-3.53	.001
Kanada (francuskojęzyczna)	1.79	0.85	2.08	0.75	-1.78	.039
USA (kontynentalne)	1.84	0.76	2.45	0.61	-16.66	.000
USA (Hawaje)	1.95	0.76	2.24	0.65	-2.66	.005
Oceania
Australia	1.38	0.92	1.82	0.77	-3.69	.000
Nowa Zelandia	1.57	0.76	1.86	0.53	-2.64	.005
Ameryka Południowa
Brazylia	1.70	0.90	2.21	0.82	-7.25	.000
Kolumbia	2.36	0.80	2.24	0.90	0.80	ni
Wenezuela	2.18	0.89	2.42	0.75	-2.03	,022

Uwaga: Potencjalne wartości średnie mogą się wahać od 0 (nieważne) do 3 (niezbędne).

 

Tabela 3 pokazuje analogiczne wyniki oceny „ambicji i przedsiębiorczości”. Obie płci wśród prób nigeryjskich, zuluskich, chińskich, tajwańskich, estońskich, palestyńskich, kolumbijskich i wenezuelskich przyznały szczególnie wysoką ocenę tej cesze partnera. Żadna próba nie oceniła ilościowo nisko ambicji-przedsiębiorczości. Jednak próby z Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec Zachodnich i Finlandii wyraziły słabsze preferencje dla tej cechy partnera niż inne próby.

Trzydzieści cztery z 37 prób (92%) dla ambicji-przedsiębiorczości było w przewidzianym kierunku, przy czym kobiety oceniły tę cechę wyżej niż mężczyźni. W przypadku 29 prób (78%) różnica między płciami była istotna statystycznie powyżej .poziomu 05. Trzy próby wykazały przeciwną różnicę między płciami, istotną jedynie w przypadku próby zuluskiej. Według współpracownika naukowego, który zbierał dane dla Zulusów, uważa się tam, że zadaniem kobiety jest budowa domu, dostarczanie wody i wykonywanie innych ciężkich prac fizycznych, podczas gdy mężczyźni często podróżują ze swoich domów na wsi do pracy w ośrodkach miejskich. Ten lokalny podział pracy może tłumaczyć odwrócenie różnicy między płciami wśród Zulusów. Podsumowując, w przypadku tej wskazówki dotyczącej pozyskiwania środków finansowych ustalono umiarkowane wsparcie dla hipotetycznej różnicy między płciami, choć nie można jej uznać za uniwersalną.

 

Tabela 4. Preferowana różnica wieku między respondentem a współmałżonkiem.

	Mężczyźni		Kobiety
Próba	Średnia	SD	Średnia	SD	Test t	Ist.	Faktyczna różnica wieku.
Afrykańczycy Nigeria	-6.45	5.04	4.90	2.17	21.99	.000
Afryka Południowa (biali)	-2.30	2.19	3.50	2.23	13.38	.000	3.13
Afryka Południowa (Zulusi)	-3.33	2.31	3.76	3.68	10.80	.000	2.38
Zambia	-7.38	6.39	4.14	1.99	12.22	.000	—
Azjaci Chiny	-2.05	2.47	3.45	1.73	29.06	.000
Indie	-3.06	2.55	3.29	1.96	19.07	.000	—
Indonezja	-2.72	4.41	4.69	1.87	13.29	.000	—
Iran	-4.02	1.62	5.10	1.79	17.98	,000	—
Izrael (Żydzi)	-2.88	3.82	3.95	4.90	14.13	.000	3.57
Izrael (Palestyńczycy)	-3.75	1.99	3.71	1.86	6.66	.000	3.57
Japonia	-2.37	2.29	3.05	1.62	20.98	.000	2.92
Tajwan	-3.13	2.29	3.78	1.98	36.76	.000	3.50
Europa Wschodnia Bułgaria	-3.13	2.87	4.18	2.61	21.35	.000	3.54
Estonia (Socjalistyczna Republika Radziecka)	-2.19	2.58	2.85	1.52	22.69	.000	2.49
Polska	-2.85	2.94	3.38	3.02	14.66	.000	2.10
Jugosławia	-2.47	2.29	3.61	1.98	16.29	.000	3,55
Europa Zachodnia Belgia	-2.53	5.15	2.46	2.49	5.49	.000	2.37
Francja	-1,94	2.47	4.00	3.17	12.97	.000	2.28
Finlandia	-0.38	3.22	2.83	2.35	5.57	.000	2.30
Niemcy Zachodnie	-2.52	3.87	3.70	3.67	20.18	.000	3.19
Wielka Brytania	-1.92	3.78	2.26	2.58	6.02	.000	2.61
Grecja	-3.36	3.20	4.54	2.55	14.98	.000	4.92
Irlandia	-2.07	1.93	2.78	1.91	12.79	.000	2.17
Włochy	-2.76	2.77	3.24	2.41	10.85	.000	3.68
Holandia	-1.01	2.51	2.72	3.01	9.82	.000	2.58
Norwegia	-1.91	4.14	3.12	2.36	7.80	.000	2.87
Hiszpania	-1.46	2.43	2.60	4.25	5.92	.000	2.45
Szwecja	-2.34	4.87	2.91	2.79	8.08	.000	2.97
Ameryka Północna Kanada (anglojęzyczna)	-1.53	1.93	2.72	2.01	10.15	.000	2.51
Kanada (francuskojęzyczna)	-1.22	1.69	1.82	1.83	7.43	.000	2.51
USA (kontynentalne)	-1.65	2.62	2.54	1.90	31.76	.000	2.71
USA (Hawaje)	-1.92	2.46	3.30	3.25	11.57	.000	—
Oceania Australia	-1.77	2.34	2.86	2.72	12.16	.000	2.73
Nowa Zelandia	-1.59	2.47	2.91	1.85	11.66	.000	2.78
Ameryka Południowa Brazylia	-2.94	3.35	3.94	3.23	22.06	.000	3.52
Kolumbia	-4.45	3.01	4.51	2.85	16.88	.000	4.53
Wenezuela	-2.99	3.05	3.62	3.25	13.63	.000	3.47
Średnia	-2.66		3.42				2.99

Uwaga: Wartości ujemne oznaczają preferencję dla młodszego partnera; wartości dodatnie oznaczają preferencję dla starszego partnera.

 

3.2. Różnica wieku

 

Tabela 4 pokazuje preferowaną różnicę wieku między respondentem a partnerem. W każdej z 37 prób mężczyźni preferowali młodsze partnerki, co jest zgodne z hipotezą, że mężczyźni cenią partnerki o większej zdolności prokreacyjnej. Te różnice między płciami są największymi rozbieżnościami ustalonymi w tym badaniu, wykazując istotność statystyczną powyżej .poziomu 0001. w przypadku każdej z 37 prób. Czy preferencje dotyczące wieku, wyrażane przez mężczyzn wobec kobiet bardziej ściśle odpowiadają szczytowej wartości prokreacyjnej (wiek od 15 do 17 lat) czy też szczytowej płodności (pierwsze lata po przekroczeniu dwudziestego roku życia)? Odejmując preferowaną średnią różnicę wieku między mężczyznami a ich partnerkami (2,66 lat) od wieku, w którym mężczyźni najchętniej wzięliby ślub (27,49 lat), można wywnioskować, że mężczyźni w tych próbach są najbardziej skorzy do poślubienia kobiet w wieku około 24,83 lat. Owa preferencja dotycząca wieku jest bliższa szczytowej płodności kobiet niż szczytowej wartości prokreacyjnej.

Ustaleniem, którego nie przewidziano szczególnie, ale które także było wspólne dla wszystkich krajów, okazała się preferencja kobiet dla partnerów starszych od nich. Faktycznie wydaje się, że kobiety preferują większą różnicę wieku (mężczyzna starszy o 3,42 lata) niż mężczyźni (kobieta młodsza o 2,66 lat). Jeśli dodamy średnią różnicę wieku preferowaną przez kobiety do wieku, w którym kobiety najchętniej wyszłyby za mąż (25,39 lat), otrzymamy preferowany wiek partnera wynoszący 28,81 lat.

Próby zdecydowanie różnią się pod względem preferencji dotyczących różnicy wieku. Nigeria i Zambia to dwa kraje, w których mężczyźni preferują największą różnicę wieku między sobą a partnerką; najbardziej odpowiadałaby im partnerka młodsza odpowiednio o 6,45 i 7,38 lat. Są to jedyne dwa kraje w omawianym badaniu, w których praktykuje się znaczące wielożeństwo. W poliginicznych systemach łączenia się w pary, mężczyźni są zazwyczaj starsi żeniąc się niż w przypadku systemów monoginicznych (Hart 6c Pilling 1960; Murdock 1967).

 

3.3.Faktyczna różnica wieku w chwili zawierania związku małżeńskiego – sprawdzian prawidłowości

 

Można zadać dwa zasadnicze pytania dotyczące prawidłowości metod i prawdziwości preferencji, na które wskazuje niniejsze badanie: czy preferencje zgłaszane przez samych respondentów są trafnymi wskazówkami rzeczywistych preferencji? Czy preferencje dotyczące partnerów znajdują odzwierciedlenie w faktycznych decyzjach związanych z partnerem? Aby zacząć odpowiadać na te pytania, uzyskano dane z najnowszego Rocznika Demograficznego (ONZ 1988) i Demographic Fact Book (Republika Chińska 1987), dotyczące rzeczywistego wieku w chwili zawierania związku małżeńskiego. Pozyskano dane demograficzne dla 27 spośród 33 krajów, z których próby zostały objęte omawianym badaniem.

Rzeczywisty wiek w chwili zawierania związku małżeńskiego nie jest tą samą zmienną, co preferowany wiek w chwili zawierania małżeństwa ani preferowany wiek partnera. Rzeczywisty wiek w chwili zawierania związku małżeńskiego determinuje wiele czynników, w tym osobiste preferencje, preferencje rodziców, preferencje wyrażane przez przedstawicieli płci przeciwnej, stosunek płci, lokalna dostępność partnerów i być może aktualne stan posiadania środków finansowych. Mimo to, osobiste preferencje, jeżeli mają mieć konceptualne znaczenie przypisane im w niniejszym badaniu, powinny do pewnego stopnia znaleźć odzwierciedlenie w prawdziwych decyzjach dotyczących partnera.

Kto lub co zniszczyło małżeństwo?

Rzeczywisty wiek w chwili zawierania małżeństwa oszacowano na podstawie danych przedstawionych dla każdego kraju w Roczniku Demograficznym i Demographic Fact Book. Dane w Roczniku są podzielone według wieku panny młodej i wieku pana młodego w następujących  po sobie pięcioletnich przedziałach wiekowych (np. 15-19; 20-24; 25-29). Szacowany średni wiek w chwili zawierania małżeństwa uzyskano ważąc punkt środkowy każdego z tych przedziałów wiekowych przez rzeczywistą liczbę panien młodych lub panów młodych mieszczących się w tym przedziale. Trzeba to uznać za wartość szacowaną lub przybliżoną rzeczywistego wieku w chwili zawierania małżeństwa.

Można wykonać kilka sprawdzianów prawidłowości porównując powyższe dane z preferowanym wiekiem w chwili zawierania małżeństwa, pożądaną różnicą wieku między respondentem a partnerem oraz preferowanym wiekiem partnera uzyskanym na podstawie tych zmiennych. Być może najbardziej kluczowe dla niniejszego artykułu są porównania między pożądaną różnicą wieku pomiędzy respondentem a partnerem i faktyczną różnicą wieku między partnerami zawierającymi małżeństwo. Dane te są przedstawione w Tabeli 4 wraz z danymi dotyczącymi preferowanych różnic wieku.

W 27 krajach rzeczywiste różnice wieku między mężczyznami i kobietami w chwili zawierania małżeństwa wahają się od 2,17 lat (Irlandia) do 4,92 lata (Grecja), przy czym w każdym przypadku preferowane są żony średnio młodsze od mężów. Średnia ważona różnica wieku na jednostkę między mężami a żonami we wszystkich krajach wynosi 2,99 lat. W niniejszym badaniu ustalono, że mężczyźni wolą, aby ich przyszłe żony były średnio o 2,66 lat młodsze od nich, podczas gdy kobiety preferują partnerów starszych o 3,42 lata.

Obliczając średnią dla obu płci otrzymujemy przeciętną preferowaną różnicę wieku wynoszącą 3,04 lata, która jest bardzo zbliżona do faktycznej różnicy wieku między współmałżonkami, wynoszącej 2,99 lat. A zatem preferowana różnica wieku między małżonkami rzeczywiście znajduje odbicie w faktycznej różnicy wieku w chwili zawierania małżeństwa.

Drugi sprawdzian prawidłowości można przeprowadzić porównując wartości absolutne faktycznego wieku w chwili zawierania małżeństwa z (a) preferowanym wiekiem w chwili zawierania małżeństwa i (b) preferowanym wiekiem partnera. Mężczyźni w omawianym badaniu wskazują wiek 27,5 lat jako średni preferowany wiek w chwili zawierania małżeństwa, zaś preferowany wiek współmałżonki wynosi 24,8 lat. Kobiety wyrażają preferencję wstąpienia w związek małżeński w wieku 25,4 lata i preferują, aby współmałżonek miał 28,8 lat. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety życzyliby sobie, aby wiek w chwili zawierania małżeństwa i preferowany wiek partnera były bardzo zbliżone pod względem wartości absolutnej do faktycznego średniego wieku panów młodych (28,2) i panien młodych (25,3).

Trzeci i być może bardziej subtelny sprawdzian prawidłowości można przeprowadzić dla wszystkich krajów zestawiając wielkość preferowanej różnicy wieku z wielkością rzeczywistej różnicy wieku. Ta obejmująca wszystkie kraje korelacja wynosi + .68 (p<.001, N=28) dla mężczyzn i  +.71 (p<.001, N =28) dla kobiet. Próby preferujące większą różnicę wieku w istocie mieszkają w krajach, gdzie między współmałżonkami istnieje większa różnica wieku. Próby z krajów preferujących mniejszą różnicę wieku zamieszkują kraje, gdzie między współmałżonkami występuje mniejsza różnica wieku.

Z powyższych sprawdzianów prawidłowości można wyciągnąć kilka wniosków. Po pierwsze, stanowią silne uzasadnienie ważności metody samooceny zastosowanej do uzyskania preferencji dotyczących wieku i poprzez skojarzenie, przypadkowe potwierdzenie zasadności innych metod uwzględniających samoocenę, wykorzystanych w niniejszym badaniu. Po drugie, stanowią dowód, że zgłoszone preferencje znajdują odzwierciedlenie w faktycznych decyzjach dotyczących partnera. Po trzecie, stanowią wsparcie dla hipotezy opartej na ewolucji, według której mężczyźni zarówno preferują, jak i wybierają kobiety wysyłające sygnały świadczące o wysokiej zdolności prokreacyjnej.

 

Tabela 5. Uroda

Mężczyźni                  Kobiety

 

Próba	Średnia	SD	Średnia	SD	Test t	Ist.
Afrykańczycy
Nigeria	2.24	0.67	1.82	0.72	3.65	.000
Afryka Południowa (biali)	1.58	0.65	1.22	0.65	3.05	.002
Afryka Południowa (Zulusi)	1.17	0.80	0.88	0.68	1.94	.027
Zambia	2.23	0.85	1.65	0.84	3.72	.000
Azjaci Chiny	2.06	0.62	1.59	0.68	8.17	.000
Indie	2.03	0.73	1.97	0.75	0.59	ni*
Indonezja	1.81	0.81	1.36	0.62	3.76	.000
Iran	2.07	0.73	1.69	0.68	1.97	.027
Izrael (Żydzi)	1.77	0.93	1.56	0.75	2.52	.006
Izrael (Palestyńczycy)	2.38	0.60	1.47	0.81	6.72	.000
Japonia	1.50	0.75	1.09	0.74	4.36	.000
Tajwan	1.76	0.77	1.28	0.66	8,07	.000
Europa Wschodnia
Bułgaria	2.39	0.68	1.95	0.84	4.70	.000
Estonia (Socjalistyczna Republika Radziecka)	2.27	0.69	1.63	0.70	8.10	.000
Polska	1.93	0.83	1.77	0.76	1.57	ni*
Jugosławia	2.20	0.66	1.74	0.72	3.86	.000
Europa Zachodnia
Belgia	1.78	0.84	1.28	0.79	3.58	.000
Francja	2.08	0.81	1.76	0.77	2.78	.003
Finlandia	1.56	0.81	0.99	0.73	4.79	.000
Niemcy Zachodnie	1.92	0.74	1.32	0.72	11.37	.000
Wielka Brytania	1.96	0.60	1.36	0.72	4.76	.000
Grecja	2.22	0.69	1.94	0.77	2.14	.018
Irlandia	1.87	0.64	1.22	0.69	5.33	.000
Włochy	2.00	0.70	1.64	0.83	2.36	.010
Holandia	1.76	0.72	1.21	0.72	7.81	.000
Norwegia	1.87	0.83	1.32	0.83	3.85	,000
Hiszpania	1.91	0.68	1.24	0.82	4.65	.000
Szwecja	1.65	0.77	1.46	0.83	1.55	ni*
Ameryka Północna
Kanada (anglojęzyczna)	1.96	0.50	1.64	0.71	2.55	.007
Kanada (francuskojęzyczna)	1.68	0.64	1.41	0.65	2.00	.024
USA (kontynentalne)	2.11	0.69	1.67	0.69	12,19	.000
USA (Hawaje)	2.06	0.75	1.49	0.81	4.67	.000
Oceania
Australia	1.65	0.74	1.24	0.73	4.20	.000
Nowa Zelandia	1.99	0.69	1.29	0.73	5.98	.000
Ameryka Południowa
Brazylia	1.89	0.75	1.68	0.86	3.25	.001
Kolumbia	1.56	0.79	1.22	0.75	2.63	.005
Wenezuela	1.76	0.90	1.27	0.98	3.64	.000

Uwaga: * wskazuje istotność w przewidywanym kierunku w procedurze rankingowej dla zmiennej „atrakcyjny/a fizycznie”.

 

Tabela 6. Abstynencja seksualna: Brak wcześniejszego stosunku płciowego

Mężczyźni       Kobiety

 

Próba	Średnia	SD	Średnia	SD	Test t	Ist.
Afrykańczycy
Nigeria	1.22	1.10	0.51	0.72	4.97	.000
Afryka Południowa (biali)	1.06	1.05	0.84	1.12	1.13	ni
Afryka Południowa (Zulusi)	1.17	1.06	0.31	0.62	4.82	.000
Zambia	1.66	1.03	0.98	1.03	3.29	.001
Azjaci
Chiny	2.54	0.82	2.61	0.77	-1.03	ni
Indie	2.44	0.98	2.17	1.11	1.95	.027
Indonezja	2.06	1.10	1.98	1.18	0.39	ni
Iran	2.67	0.88	2.23	0.99	1.70	.049
Izrael (Żydzi)	0.93	1.12	0.58	0.97	3.46	.001
Izrael (Palestyńczycy)	2.24	1.10	0.96	1.18	5.81	.000
Japonia	1.42	1.09	0.78	0.86	5.17	.000
Tajwan	2.32	0.85	2.20	0.91	1.71	.040
Europa Wschodnia
Bułgaria	0.69	0.90	0.44	0.86	2.31	.011
Estonia (Socjalistyczna Republika Radziecka)	1.25	1.04	0.84	0.98	3.51	.001
Polska	1.23	1.03	0.99	1.03	1.80	.031
Jugosławia	0.47	0.81	0.08	0.36	3.60	.001
Europa Zachodnia
Belgia	0.67	1.02	0.38	0.72	1.89	.031
Francja	0.45	0.88	0.41	0.81	0.30	ni
Finlandia	0.27	0.59	0.29	0.67	-0.17	ni
Niemcy Zachodnie	0.34	0.73	0.17	0.52	3.61	.000
Wielka Brytania	0.46	0.75	0.49	0.93	-0.20	ni
Grecja	0.48	0.85	0.40	0.88	0.51	ni
Irlandia	1.49	1.03	1.47	1.08	0.11	ni
Włochy	0.65	0.92	0.27	0.53	2.47	.008
Holandia	0.29	0.69	0.29	0.69	-0.01	ni
Norwegia	0.31	0.72	0.30	0.74	0.08	ni
Hiszpania	0.66	0.96	0.36	0.73	1.92	.029
Szwecja	0.25	0.53	0.28	0.67	-0.32	ni
Ameryka Północna
Kanada (anglojęzyczna)	0.55	0.76	0.33	0.80	1.41	ni
Kanada (francuskojęzyczna)	0.62	0.95	0.33	0.68	1.58	ni
USA (kontynentalne)	0.85	0.96	0.52	0.85	6.88	.000
USA (Hawaje)	0.91	0.94	0.58	0.87	2.33	.011
Oceania
Australia	0.73	0.93	0.45	0.86	2.40	.009
Nowa Zelandia	0.88	1.07	0.72	1.04	0.91	ni
Ameryka Południowa
Brazylia	0.93	1.08	0.36	0.78	7.32	.000
Kolumbia	1.27	1.06	0.30	0.61	6.33	.000
Wenezuela	0.93	1.07	0.59	0.97	2.35	.010

 

 

 

3.4. Atrakcyjność fizyczna

 

Tabela 5 pokazuje wyniki dla poddanej ocenie ilościowej zmiennej „uroda”. Wszystkie 37 prób wykazuje różnice między płciami w przewidywanym kierunku, z czego 34 istotne powyżej .poziomu 05. W tych trzech krajach (Indie, Polska, Szwecja), gdzie różnica nie była istotna dla „urody”, różnica między płciami była istotna w przewidywanym kierunku dla uszeregowanej według preferencji zmiennej „atrakcyjny/a fizycznie”. A zatem powyższe dane międzykulturowe silnie wspierają hipotezę, że mężczyźni cenią atrakcyjność fizyczną u potencjalnych partnerek bardziej niż kobiety u potencjalnych partnerów.

 

3.5. Abstynencja seksualna: Brak wcześniejszego stosunku płciowego

 

Tabela 6 pokazuje wyniki dla zmiennej „abstynencja seksualna: brak wcześniejszego stosunku płciowego”. Kultury różnią się ogromnie pod względem oceny, jaką przyznają tej cesze partnera. Próby z Chin, Indii, Indonezji, Iranu, Tajwanu oraz Izraela (Palestyńczycy) przywiązują dużą wagę do abstynencji seksualnej potencjalnego partnera. Na przeciwnym biegunie próby ze Szwecji, Norwegii, Finlandii, Holandii, Niemiec Zachodnich i Francji wskazują, że wcześniejsze doświadczenia seksualne nie mają znaczenia lub są nieważne u potencjalnego partnera. Kilkoro uczestników badania wskazało nawet na piśmie, że abstynencja seksualna jest niepożądana u potencjalnego partnera. Próby z Irlandii odbiegają od innych prób z Europy Zachodniej, gdyż kładą umiarkowany nacisk na abstynencję seksualną. Umiarkowaną ocenę abstynencji seksualnej przyznają także próby z Afryki, Japonii, Polski i Estońskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Warto zwrócić uwagę, że abstynencja seksualna wykazuje większe zróżnicowanie międzykulturowe niż jakakolwiek inna poddana ocenie ilościowej zmienna w niniejszym badaniu.

W przeciwieństwie do silnej międzykulturowej jednolitości różnic między płciami ustalonej w przypadku czterech omówionych wcześniej zmiennych, jedynie 23 (62%) próby wykazują istotne różnice między płciami w przewidywanym kierunku. Pozostałych 14 prób (38%) nie wykazuje istotnych różnic między płciami, jeśli chodzi o ocenę, jaką przyznają abstynencji seksualnej. Wyniki te stanowią jedynie umiarkowane wsparcie dla hipotezy prawdopodobieństwa ojcostwa w oparciu o ewolucję. Dostarczają też równie mocnego dowodu istnienia bezpośredniego wpływu kulturowego na to, jak duże znaczenie ma brak wcześniejszego stosunku płciowego u potencjalnego partnera.

 

4. Wnioski

 

Każda z pięciu prognoz opartych o ewolucję uzyskała w jakimś stopniu poparcie wynikające z powyższych danych. Kobiety cenią zdolność zarobkową potencjalnych partnerów bardziej niż mężczyźni. Podobnie ambicja i przedsiębiorczość, sygnały związane z pozyskiwaniem środków finansowych, cenione są wyżej przez kobiety niż przez mężczyzn w różnych kulturach. Silne poparcie uzyskało przewidywanie dotyczące zdolności zarobkowania (36 z 37 prób), zaś umiarkowane prognoza dotycząca ambicji-przedsiębiorczości (29 z 37 prób).

Mimo że wyniki te dają potężne wsparcie hipotezie opartej na ewolucji, według której kobiety preferują mężczyzn z dużą zdolnością zapewniania środków finansowych, dokładne funkcje tej preferencji pozostają niejasne. Dla porównania, umiejętność samca mewy arktycznej przynoszenia pożywienia samicy w okresie godów jest dobrą podstawą do prognozowania, że będzie zdolny wykarmić pisklęta (Nisbet 1973). Czy potencjał zarobkowy wskazuje na to samo u ludzi? Czy też jest sygnałem świadczącym o pozycji, ochronie i być może nawet „dobrych genach” (Trivers 1972), które dziedziczy potomstwo kobiety? Konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań, aby zidentyfikować te funkcje i zbadać cechy, które sygnalizują nie tylko zdolność pozyskiwania środków finansowych, ale także gotowość mężczyzny do  poświęcenia tych środków kobiecie i jej potomstwu.

Mężczyźni cenią atrakcyjność fizyczną i relatywną młodość potencjalnych partnerek bardziej niż kobiety – jest to różnica między płciami, która wykazuje niebywałą powszechność w różnych kulturach. Nasze dane demograficzne potwierdzają dane dotyczące preferencji, ponieważ wykazują, że kobiety wychodząc za mąż są faktycznie młodsze od mężczyzn. Większa preferencja mężczyzn  w kierunku relatywnej młodości i atrakcyjności fizycznej wspiera hipotezę opartą o ewolucję, według której mężczyźni preferują kobiety wysyłające sygnały świadczące o wysokiej zdolności prokreacyjnej. Wyniki te są szczególnie godne uwagi z tej przyczyny, że odwracają ogólny trend w tych danych, sugerujący, że kobiety w większości kultur są zazwyczaj bardziej wymagające w swoich preferencjach dotyczących wielu cech partnera. Chociaż występują rozbieżności kulturowe w odniesieniu do standardów piękna, najwyraźniej nie przeważają one nad różnicami między płciami, jeśli chodzi o wagę przywiązywaną do atrakcyjności fizycznej.

Preferencje mężczyzn dotyczące wieku kobiety tuż przed 25. rokiem życia implikują, że płodność jest silniejszą podstawową przyczyną preferencji związanych z partnerką niż wartość prokreacyjna. Jednak fakt, że preferencja te wydają się dotyczyć wieku o kilka lat bardziej zaawansowanego niż wiek szczytowej płodności sugeruje, że inne zmienne, takie jak podobieństwo (Rushton i in. 1984), kompatybilność (Murstein 1986) i być może dojrzałość mogą również mieć wpływ na wspomniane preferencje dotyczące wieku. Najnowsze dane sugerują, że  płodność kobiet może osiągać punkt szczytowy później niż uprzednio sądzono, być może około 25. roku życia (Anderson 1986; Short 1976). Jeżeli te niedawne dane szacunkowe znajdą potwierdzenie, może się okazać, że preferencje mężczyzn dotyczące wieku są blisko wyskalowane z płodnością kobiet.

Mimo że powyższe dane wydają się fałszować hipotezę Symonsa (1979), według której mężczyźni wolą kobiety z wysoką wartością prokreacyjną niż z wysoką płodnością, trzeba tu dodać małe ostrzeżenie. Wyniki te opierają się na sugestii, że odjęcie preferowanej różnicy wieku między daną osobą i partnerem od wieku, w którym osoba ta najchętniej wzięłaby ślub trafnie reprezentuje rzeczywisty preferowany wiek partnera. Możliwe, że wspomniana sugestia jest bezpodstawna i że kiedy mężczyźni faktycznie osiągają wiek, w którym decydują się na ślub, mogą woleć młodsze kobiety. Pomimo to, sprawdzian prawidłowości dotyczący rzeczywistego wieku w chwili zawierania małżeństwa potwierdza wynik odnośnie do preferowanej różnicy wieku między daną osobą a partnerem, jak również ustalenie, że kobiety zwykle wychodzą za mąż średnio w wieku około 25 lat. W przyszłości korzystne mogłyby się okazać badania, w których bardziej szczegółowo zbadano by tę kwestię analizując preferencje dotyczące wieku partnera i faktyczny wiek zarówno w godowych związkach krótko-, jak i długoterminowych.

Wynikiem nie przewidzianym szczególnie było ustalenie, że kobiety preferują nieco starszych mężczyzn we wszystkich 37 kulturach. Wynik ten, w połączeniu ze znaną dodatnią korelacją między wiekiem a dochodami mężczyzn (Jencks 1979; Willerman 1979), stanowi dodatkowy dowód poszlakowy hipotezy, że kobiety preferują partnerów, którzy prezentują cechy kojarzone z wysoką zdolnością zaopatrywania w środki finansowe. Starszy wiek mężczyzny może także stanowić oznakę długowieczności, dojrzałości, sprawności, pewności siebie, dobrego osądu lub doświadczenia (porównaj Ellis, w prasie; Symons 1979). Konieczne są dalsze badania, które ujawnią funkcję tej międzykulturowej, zdecydowanej preferencji kobiet co do starszych mężczyzn.

Piąta prognoza w oparciu o ewolucję, według której mężczyźni cenią abstynencję seksualną potencjalnych partnerek bardziej niż kobiety znalazła poparcie u 23 spośród 37 prób. W przypadku pozostałych 14 prób nie pojawiły się żadne istotne różnice między płciami. Próby z Afryki, Bliskiego Wschodu, Ameryki Południowej i Europy Wschodniej ogólnie wykazują przewidywane różnice między płciami w preferencjach dotyczących abstynencji seksualnej potencjalnego partnera. Wiele prób wykazujących brak różnic między płciami skoncentrowanych było w Europie Zachodniej, Kanadzie, Nowej Zelandii, Chinach oraz Indonezji. Wyniki te stanowią nieznaczny dowód hipotezy ewolucyjnej opartej o prawdopodobieństwo ojcostwa. Szerokie zróżnicowanie preferencji dotyczących abstynencji seksualnej sugeruje, że różnice kulturowe, różnice ekologiczne czy też różnice w systemach łączenia się w pary wywierają silny wpływ na znaczenie, jakie przypisuje się abstynencji seksualnej.

Przypuszczenia dotyczące międzykulturowej zmienności różnic między płciami w ocenie abstynencji seksualnej zyskują potwierdzenie, gdy przeciwstawi się im bardziej dominujące różnice między płciami, które ustalono w preferencjach dotyczących partnera odnośnie do zdolności zarabiania pieniędzy, relatywnego wieku i atrakcyjności fizycznej. Abstynencja seksualna różni się od tych pozostałych zmiennych w tym sensie, że jest mniej bezpośrednio widoczna. Nawet fizyczne testy dziewictwa kobiety są niepewne ze względu na zróżnicowanie morfologii błony dziewiczej, przerwanie z przyczyn nie seksualnych oraz celową zmianę (Dickemann 1981). Dobór płciowy powinien faworyzować mechanizmy preferencji dotyczące sygnałów, które niezawodnie kojarzą się z cechami mającymi przewagę w zakresie dopasowania dla osoby wybierającej partnera. Jeżeli sygnałów nie można bezpośrednio dostrzec lub wiarygodnie ocenić, jak w przypadku abstynencji seksualnej, trudno jest wyobrazić sobie w jaki sposób dobór płciowy mógł ukształtować konkretne mechanizmy preferencji. Rozważania te nie wykluczają oczywiście doboru bardziej ogólnego mechanizmu, takiego jak zazdrość seksualna (Daly i in. 1982), która wspiera zwiększoną obawę, że kobiety mają kontakty seksualne z innymi mężczyznami, czy to przed czy po wyborze partnera. Owe przypuszczenia uwydatniają nasz całkowity brak wiedzy o podstawowych mechanizmach psychologicznych uczestniczących w podejmowaniu decyzji, które dotyczą partnera (Symons 1987b).

Podsumowując, trzy z pięciu prognoz związanych z preferencjami dotyczącymi partnera pod względem potencjału zarobkowego, relatywnej młodości i atrakcyjności fizycznej zyskały silne potwierdzenie w wielu kulturach. Prognoza dotycząca ambicji-przedsiębiorczości potwierdziła się jedynie w przypadku 29 prób i wykazała istotne odwrócenie u Zulusów. Prognoza związana z abstynencją seksualną zyskała jeszcze mniejsze wsparcie empiryczne; jedynie 23 z 37 prób wykazały znaczące różnice między płciami.

 

4.1. Zastrzeżenia i ograniczenia

 

Kilka istotnych zastrzeżeń musi towarzyszyć interpretacji tych wyników. Po pierwsze prób nie można postrzegać jako reprezentatywnych dla populacji każdego kraju; osoby zamieszkujące obszary wiejskie i mniej wykształceni uczestnicy badania są niedostatecznie reprezentowani, choć próby takich osób w niniejszym badaniu nie wskazują na odejście od głównych, przewidywanych różnic między płciami. Po drugie, preferencję mężczyzn i kobiet w dużym stopniu nakładają się na siebie, pomimo średnich różnic. Po trzecie, ani potencjał zarobkowy ani atrakcyjność fizyczna nie okazały się najwyżej ocenioną ilościowo ani też najwyżej uszeregowaną według preferencji cechą dla żadnej płci, mimo że cechy te wykazały znaczne różnice między płciami. Obie płcie uszeregowały cechy „dobry i wyrozumiały” oraz „inteligentny” według preferencji wyżej niż zdolność zarobkową i atrakcyjność we wszystkich próbach, co sugeruje, że typowe dla gatunku preferencje dotyczące partnera mogą być silniejsze niż preferencje związane z płcią.

Inne ograniczenia dotyczą narzędzi, źródeł danych i operacjonalizacji kluczowych pojęć. Samoocena obejmuje oczywiste ograniczenia i powinna być uzupełniona alternatywnymi źródłami danych w przyszłych badaniach. Jednakże bliskie podobieństwo między danymi demograficznymi pokazującymi rzeczywisty wiek w chwili zawierania małżeństwa i zgłoszonymi informacjami dotyczącymi preferencji związanych z partnerem sugeruje, że nie powinniśmy być nastawieni pesymistycznie do zdolności poszczególnych osób do zgłaszania preferencji, które znajdują odzwierciedlenie w ich faktycznych decyzjach tyczących się partnera. Innym ograniczeniem jest to, że poszczególne wykorzystane tu pozycje mogą powodować niedoszacowanie wielkości obecnych różnic między płciami, jako że zwykle są one mniej wiarygodne niż zbiorowe grupy pozycji (Nunally 1978). Z kolei zbiór cech reprezentujących każde pojęcie można rozszerzyć, aby uwzględnić ocenę innych cech partnera, takich jak gotowość mężczyzny do inwestowania środków, gotowość kobiety do poświęcenia zdolności reprodukcyjnej danemu mężczyźnie oraz sygnały behawioralne powiązane z obiema tymi inklinacjami.

Potencjalne ograniczenie dotyczy konkretnych kultur wybranych do badania. Próby są uprzedzone wobec zurbanizowanych kultur, w których panuje gospodarka pieniężna. Należy oczywiście zbadać mniej zurbanizowane, niepieniężne społeczeństwa, by uniknąć tego błędu systematycznego. Jednak ogromne zróżnicowanie w odniesieniu do abstynencji seksualnej ukrywa pogląd, że te 37 prób może być w jakiś sposób kulturowo jednorodnych i daje większą wiarygodność różnicom empirycznym między płciami, które górują nad tą różnorodnością kulturową.

Małżeństwa aranżowane w niektórych kulturach stanowią inny potencjalny problem. Jeżeli rodzice i inni krewni aranżują małżeństwa, w jaki sposób preferencje dotyczące partnera mogą ewoluować i być wyrażane? Brakuje nam wiedzy na temat powszechności małżeństw aranżowanych w naszym środowisku adaptywności ewolucyjnej. Niemniej dwa czynniki łagodzą ów potencjalny problem. Po pierwsze, jeśli rodzice naprawdę aranżują małżeństwa swoich dzieci, nie ma powodu zakładać, że nie wyrażają oni preferencji odzwierciedlających względy prokreacyjne, na których opierają się główne hipotezy niniejszego badania. Aby potwierdzić lub obalić tę spekulację, potrzebna jest analiza preferencji rodziców dotyczących partnerów ich synów i córek. Po drugie, nawet w społeczeństwach z aranżowanymi małżeństwami, synowie i córki tak naprawdę mają wybór. Potomstwo ma wpływ na wybory swoich rodziców, zawiera potajemne związki, przeciwstawia się życzeniom swoich rodziców, rzuca różnego rodzaju groźby, a niekiedy po prostu ucieka z partnerem, którego preferuje (O’Kelly & Carney 1986). Wydaje się, że osobiste preferencje wyrażane są nawet w warunkach presji społecznej.

Na koniec wyniki te dają niewiele informacji o konkretnych (społecznych, psychologicznych, ontogenetycznych) mechanizmach, które są bezpośrednio odpowiedzialne za ich istnienie. Wśród potencjalnych kandydatów wymienić można różnice genetyczne między płciami, sensoryczne preferencje analogiczne do preferencji dotyczących żywności, różnice socjalizacyjne w okresie rozwoju oraz wpływy strukturalny na poziomie społecznym, jak te, które ograniczają dostęp kobiet do zasobów gospodarczych (Buss & Barnes 1986). Mimo że wyniki te w dużej mierze wspierają przedstawione tutaj hipotezy ewolucyjne, istnieje potrzeba przeprowadzenia badania bezpośrednich mechanizmów, aby móc przedstawić bardziej dogłębne wyjaśnienie zaobserwowanych różnic między płciami pod względem preferencji dotyczących partnera.

 

4.2.Konsekwencje

 

Jest to pierwsze badanie, które na dużą skalę analizuje preferencje dotyczące partnera ludzi w wielu kulturach (porównaj Kurian 1979). Przewyższa wcześniejsze badania pod względem zróżnicowania geograficznego, kulturowego, etnicznego, religijnego i rasowego. Jednak wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Obecnie nie znamy kulturowych i ekologicznych przyczyn zróżnicowania między jednym a drugim krajem pod względem (1) skali uzyskanych różnic między płciami i (2) bezwzględnych poziomów oceny istotnych w kontekście reprodukcyjnym cech partnera. Jednakże ustalone tu różnice między płciami w preferencjach dotyczących partnera, które są jednolite na całym świecie, umożliwiają wgląd w historię prokreacji człowieka, dają początek hipotezom na temat aktualnego doboru płciowego i zaliczają się do najbardziej solidnych psychologicznych różnic między płciami dowolnego rodzaju, które kiedykolwiek udokumentowano dla wielu kultur (porównaj Maccoby & Jacklin 1974; Willerman 1979).

Co ujawniają te wyniki na temat historii reprodukcji człowieka? Wspierają hipotezę, według której mężczyźni i kobiety doświadczali różnych ograniczeń na drodze do sukcesu  prokreacyjnego w naszej przeszłości ewolucyjnej. Wydaje się, że kobiety na tej drodze miały do czynienia z ograniczonym dostępem do środków finansowych dla siebie i potomstwa. Mężczyźni mieli ograniczony dostęp do płodnych kobiet. Ta odmienna presja doboru przypuszczalnie doprowadziła do różnych strategii reprodukcyjnych mężczyzn i kobiet. Można odnieść wrażenie, że większa skłonność kobiet do partnerów, wysyłających sygnały świadczące o wysokim potencjale zarobkowym oraz większa skłonność mężczyzn do partnerek, wysyłających sygnały świadczące o wysokiej zdolności prokreacyjnej reprezentują adaptację do zróżnicowanych pod względem płci ograniczeń reprodukcyjnych w naszej przeszłości ewolucyjnej.

Co ujawniają te wyniki na temat aktualnego doboru płciowego? Nie można podać jednej rozstrzygającej odpowiedzi, jako że brakuje nam danych dotyczących różnic prokreacyjnych związanych z wyrażaniem preferencji w odniesieniu do partnera. Wyniki te mają jednak silne implikacje dla rywalizacji wewnątrz płciowej człowieka – kluczowego elementu składowego teorii doboru płciowego Darwina. Preferencje dotyczące partnera powinny wpływać na rywalizację wewnątrz płciową w taki sposób, że mężczyźni rywalizują, aby zaprezentować środki finansowe, których kobiety pożądają u mężczyzn; kobiety powinny rywalizować, aby wysyłać sygnały powiązane z reprodukcją, których mężczyźni pożądają u partnerek (Buss 1988a). Ponadto, preferencje dotyczące partnera powinny mieć wpływ na manewry wewnątrz płciowe płci przeciwnej, takie jak taktyka stosowana do strzeżenia lub zatrzymania partnerów (Buss 1988b; Flinn 1988), taktyka wykorzystywana do odbijania partnerów i być może taktyka używana do umniejszania rywali wewnątrz płciowych (Buss & Dedden, praca wysłana do publikacji). Te dopiero co ustalone różnice między płciami dotyczące preferencji w wyborze partnera w 37 kulturach stanowią podstawę do badania na skalę międzynarodową hipotez związanych z rywalizacją wewnątrz płciową człowieka.

Mówiąc najbardziej ogólnie, wyniki te sugerują, że preferencje selektywne w procesie łączenia się w pary nie są wyłączną domeną kobiet (Anderson 1986; Berenstain & Wade 1983; Smuts 1987), jak implikują niektóre relacje ewolucyjne, kładące nacisk na wybredność kobiet. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety wyrażają preferencje i jasne jest, że daje to silną korzyść selektywną. Wyniki te wskazują także na istnienie systemów kulturowych w wykazywaniu różnic międzypłciowych lub ich braku. Zróżnicowanie międzykulturowe w ocenie abstynencji seksualnej służy jako silne przypomnienie, że nawet mechanizmy ściśle powiązane z prokreacją nie są „zdeterminowane genetycznie” w takim sensie, że są nieuchronne czy trudne w obróbce. I w końcu wyniki te wspierają ogólną hipotezę, według której mężczyźni i kobiety różnią się pod względem strategii prokreacyjnych oraz konkretną hipotezę, zgodnie z którą preferencje dotyczące partnera reprezentują istotne komponenty tych strategii.

Źródło: Sex differences in human mate preferences: Evolutionary hypotheses tested in 37 cultures

 

Zobacz na: Zapach i atrakcyjność partnera
Zjawisko pilnowania partnera u ludzi
Wybór partnera – dobór płciowy
Strategia podwójnego kojarzenia – Pluralizm strategiczny
Pochodzenie wyrażenia “podstępny jebaka [sneaky fucker]”
Ukryta strona oszustwa dotyczącego wrabiania w ojcostwo
Płeć dominująca jest płcią o większym wyborze w sukcesie reprodukcyjnym
Prawo Briffaulta: jedna z ważniejszych rzeczy jakie musisz wiedzieć jako mężczyzna
Przetrwanie – Mężczyzni kontra Kobiety [Przetrwać na wyspie z Bearem Gryllsem]
Uprzywilejowana kobieta nie jest w stanie zadbać o swoje przetrwanie | TBYS

Fragmenty z książki “Planowanie zaludnienia” autorstwa Walentego Majdańskiego