Liczba Dunbara

Liczba Dunbara – poznawcza granica relacji

Liczba Dunbara to szacunkowa maksymalna liczba osób, z którymi jednostka może utrzymywać trwałe, znaczące relacje społeczne, oparte na wzajemnej znajomości, pamięci kontekstu relacji oraz przewidywalności zachowań. Wartość ta wynosi średnio około 150 osób.

Koncepcja została zaproponowana przez brytyjskiego antropologa Robina Dunbara w latach 90. XX wieku, na podstawie badań korelacji między wielkością kory nowej u naczelnych a wielkością ich grup społecznych. Robin Dunbar wykazał, że u ludzi pojemność poznawcza mózgu wyznacza naturalny limit liczby relacji, które możemy „obsługiwać” bez degradacji ich jakości.

Liczba 150 nie jest sztywna, obejmuje przedział statystyczny (zwykle 100–200), a relacje mają strukturę warstwową, np.:
~5 osób bardzo bliskich
~15 bliskich
~50 znajomych
~150 relacji stabilnych
— kolejne warstwy obejmują kontakty powierzchowne

Konsekwencje społeczne przekroczenia Liczby Dunbara:

Dehumanizacja i abstrakcja

Po przekroczeniu Liczby Dunbara inni ludzie przestają być postrzegani jako konkretne osoby, a zaczynają funkcjonować jako: role, etykiety, statystyki, symbole (np. „grupa”, „elektorat”, „problem społeczny”).

Empatia, która działa dobrze w małych grupach, nie skaluje się do masowych populacji.

Spadek zaufania i wzrost formalizacji

W społecznościach powyżej ~150 osób:
— zaufanie osobiste zostaje zastąpione procedurami,
— pojawia się potrzeba biurokracji, prawa i hierarchii,
— normy moralne przechodzą od relacyjnych do abstrakcyjnych.

Dlatego armie, korporacje i państwa muszą opierać się na strukturach, a nie więziach.

Polaryzacja na „my–oni”

Gdy liczba kontaktów przekracza zdolności poznawcze:
— mózg upraszcza rzeczywistość,
— pojawiają się stereotypy i dynamika między grupowa,
— rośnie myślenie plemienne.

Ludzie dzielą świat na „naszych” (wewnątrz limitu) i „obcych” (poza nim).

Iluzja relacji w epoce internetu

Media społecznościowe symulują relacje, pozwalając na setki lub tysiące „kontaktów”, ale:
— nie zwiększają zdolności poznawczych,
— prowadzą do przeciążenia społecznego,
— obniżają jakość realnych więzi.

To sprzyja powierzchowności, konfliktom i emocjonalnemu wypaleniu.

Skala społeczeństwa a konflikty

Liczba Dunbara tłumaczy, dlaczego:
— małe wspólnoty są bardziej spójne,
— duże społeczeństwa wymagają ideologii i narracji,
— konflikty eskalują łatwiej w anonimowych masach.

Koncepcja Liczby Dunbara wskazuje, że człowiek nie jest przystosowany do masowego społeczeństwa na poziomie emocjonalnym, nawet jeśli funkcjonuje w nim technicznie. Po przekroczeniu tego limitu relacje muszą zostać zastąpione strukturami, a empatia systemami. Ignorowanie tego faktu prowadzi do błędnych oczekiwań wobec natury ludzkiej i mechanizmów społecznych.

 

Zobacz na:  Obszary miejskie i wiejskie oraz liczba Dunbara
Socjalizm, feminizm, marksizm i cztery podstawowe typy interakcji międzyludzkich
Rozwój naczelnych związków społecznych – Józef Kossecki
Mogę tolerować wszystko… z wyjątkiem obcej grupy
Różnorodność + Sąsiedztwo = Wojna; Bibliografia
Koncepcja Czystej Karty [Czysta Tablica/Tabula Rasa] – Steven Pinker
Organizacja bez organizacji – Rafał Brzeski
Pragnienie posiadania mistrza | Psychologia totalitaryzmu – Mattias Desmet
Prawdziwy Wyznawca — streszczenie (i cytaty) książki Erica Hoffera The True Believer

Myślenie pojęciowe, a myślenie stereotypowe – Andrzej Wronka, Kazimierz Ajdukiewicz, Józef Kossecki