Dlaczego chłopcy się siłują, bawią w bójki i są ruchliwi – Dr Michael Nagel

21 marzec 2019

Mózg mężczyzny – Louann Brizendine
Mózg kobiety – Louann Brizendine

Chłopcy: Zrozumieć szorstką i burzliwą zabawę – dr Michael Nagel

Niezależnie od tego, czy masz chłopca czy dziewczynkę, być może zastanawiałeś się, co nauka może ci powiedzieć o roli mózgu w kształtowaniu zachowania twojego dziecka. W tej dwuczęściowej serii autor, mówca i naukowiec dr Michael Nagel, bada różnice między płciami z perspektywy neurologicznej i otwiera drzwi do większego docenienia tego, w jaki sposób wychowujemy, kształcimy i wspieramy nasze dzieci.

“Przestań się wiercić!”, “Siedź spokojnie!”.  Ile razy słyszeliście, jak ktoś wypowiada któreś z tych zdań do małego chłopca? A ile razy widzieliście chłopców, którzy nie potrafili zastosować się do takich próśb?

Dlaczego chłopcy się siłują, bawią w bójki i są ruchliwi?

 

Nauka mówi nam, że z powodu ich biologicznej budowy, siedzenie spokojnie nie jest po prostu łatwą propozycją dla chłopców.

Większość chłopców regularnie wydaje się być w stanie wiecznego ruchu, a niektórzy o wiele bardziej niż inni. Nawet gdy patrzą na książki lub czytają, można zauważyć, że chłopcy stukają nogami lub wiercą się w jakiś sposób.

Co ważne, nie jest to koniecznie jakiś rodzaj problemu behawioralnego, ale jest to właściwie biologiczny imperatyw, biorąc pod uwagę niektóre substancje chemiczne w ciałach i mózgach chłopców.

W rzeczywistości badania nad rozwojem męskiego i żeńskiego mózgu sugerują, że rozwój mózgu podczas ciąży przechodzi długą drogę w kierunku kształtowania tego typu zachowań.

Od samego początku należy wziąć pod uwagę, że wszystkie dzieci zaczynają od anatomicznej identyczności i dotyczy to również mózgu każdego dziecka.

To właśnie wprowadzenie dodatkowych męskich hormonów wywołanych przez chłopięcy chromosom Y w pierwszym trymestrze ciąży jest odpowiedzialny nie tylko za rozwój narządów płciowych i innych różnic fizycznych, ale także za stworzenie “męskiego” mózgu.

Zmiany te sugerują, że powodem, dla którego chłopcy na ogół zachowują się inaczej niż dziewczynki, jest przynajmniej częściowo biologiczna struktura mózgu.

Transkrypt filmu “Czym jest kobieta? Co to jest kobieta?”
Przetrwanie – Mężczyzni kontra Kobiety [Przetrwać na wyspie z Bearem Gryllsem]

Rodzice i wychowawcy są świadkami niektórych z tych różnic każdego dnia.

Krótszy czas koncentracji i skupienia uwagi, większa zdolność do uczenia się przestrzennego, potrzeba odpoczynku i pozornie ciągły ruch to tylko niektóre z cech, jakie dorośli mogą zauważyć między chłopcami a dziewczynkami.

Istnieje wiele czynników, które przyczyniają się do tych różnic oraz do niekończącej się energii i ruchu chłopca, które wykraczają poza zakres tego artykułu. Istnieją jednak dwa ważne związki chemiczne, które pomagają nam zrozumieć, dlaczego ruch jest nie tylko bardziej wyrazisty u chłopców niż u dziewczynek, ale jest również tak bardzo ważny dla ich ogólnego rozwoju. Te dwa biologiczne eliksiry to testosteron i serotonina.

Zanim przyjrzymy się temu, jak testosteron i serotonina wpływają na zachowanie chłopców, warto zauważyć, że ruch i aktywność fizyczna są same w sobie niezwykle ważne zarówno dla chłopców, jak i dziewcząt.

Biorąc pod uwagę, że technologia stała się tak wszechobecna w naszym życiu, nie można wystarczająco podkreślić ważnych związków między ruchem, aktywnością fizyczną i zdrowym rozwojem. Wszystkie dzieci muszą się ruszać, a ruch jest integralną częścią wszystkich aspektów rozwoju, co jest szczególnie ważne, gdy testosteron wędruje przez umysły i ciała chłopców.

„Zabawowa agresja jest wbudowana w samców i to nie tylko u naszego gatunku, ale u większości naczelnych. Co więcej, testosteron wydaje się być głównym czynnikiem przyczyniającym się do ciągłego ruchu i poziomu energii u chłopców i jako taki nie jest czymś, co można łatwo wyłączyć po prostu poprzez wydanie polecenia. Sytuację pogarsza również inna substancja chemiczna o nazwie serotonina.” – dr Michael Nagel

 

 

Rola testosteronu

 

Większość ludzi wie, że testosteron jest podstawowym męskim hormonem płciowym i jest związany z szeregiem zachowań, w tym z spółkowaniem i agresją.

Niektóre badania powiązały nawet testosteron z różnymi poziomami zachowań antyspołecznych, przestępczością i hazardem.

W odniesieniu do chłopięctwa, należy zauważyć, że istnieje wiele badań łączących testosteron z nieuwagą, impulsywnością, fizycznością i ruchem.

Testosteron sprzyja nie tylko męskim cechom fizycznym, ale także zachowaniom agresywnym, o charakterze rywalizacyjnym, terytorialnością, a w późniejszym okresie życia także popędem seksualnemu.

Testosteron jest powodem, dla którego chłopcy uważają przedmioty za bardziej interesujące niż ludzie i dlaczego angażują się w odkrywcze i szorstkie zabawy.

Gdy chłopcy wyrastają na mężczyzn, wysoki poziom testosteronu sprawia, że mężczyźni są bardziej agresywni i/lub ambitni, mają większe mięśnie i są bardziej dominujący. I choć prawdą jest, że kobiety mają testosteron, nie jest on głównym hormonem płciowym u dziewcząt.

U kobiet dominującymi hormonami są progesteron i estrogen, które z kolei sprzyjają kobiecemu wzrostowi fizycznemu i promują zachowania związane z wiązaniem i przywiązaniem oraz skłaniają dziewczęta bardziej do współpracy niż rywalizacji.

Testosteron może również działać znacznie inaczej u chłopców niż u dziewcząt. Na przykład, istnieje znaczna część badań mówiących nam, że testosteron i ciało migdałowate chłopców działa nieco inaczej niż u dziewczynek.

Ciało migdałowate jest strukturą głęboko w emocjonalnej części mózgu, które pomaga ważyć niebezpieczeństwo i wywołać reakcję strachu wraz z wieloma innymi zachowaniami.

U mężczyzn ciało migdałowate jest nie tylko większe niż u kobiet, ale także bogate w testosteron. W uproszczeniu oznacza to, że współdziałanie zwiększonego poziomu testosteronu z większą ciąłem migdałowatym jest jednym z powodów, dla których młodzi chłopcy są znacznie bardziej skłonni do angażowania się w agresywne zabawy, lub szorstkie i burzliwe, zachowania.

Zabawowa agresja jest wpisana w samców i to nie tylko u naszego gatunku, ale u większości naczelnych. Ponadto testosteron wydaje się być głównym czynnikiem przyczyniającym się do ciągłego ruchu i poziomu energii u chłopców i jako taki nie jest czymś, co można łatwo wyłączyć po prostu poprzez wydanie polecenia. Jest to również nasilone przez inną substancję chemiczną o nazwie serotonina.

 

Jak serotonina wpływa na zachowanie

 

Serotonina jest neuroprzekaźnikiem. Neuroprzekaźniki to substancje chemiczne wydzielane w synapsach neuronów, które pozwalają neuronom “rozmawiać” ze sobą. Komunikacja, która jest wynikiem impulsu elektrochemicznego pomiędzy neuronami i neuroprzekaźnikami, wpływa na wszystkie aspekty naszego zachowania. Serotonina jest jednym z takich neuroprzekaźników i jest związana przede wszystkim z przetwarzaniem emocji i działaniem jako mechanizm uspokajający.

Serotonina odgrywa również rolę w kontroli jedzenia, snu i pobudzenia, a także w regulacji bólu i różnych nastrojów. Naukowcy wiążą wysoki poziom serotoniny z wysoką samooceną i statusem społecznym, natomiast niski poziom serotoniny został nawet powiązany z depresją, impulsywnością, ryzykownymi zachowaniami, agresją, gniewem i wrogością.

Kiedy poziom serotoniny jest normalny lub podwyższony czujemy się dobrze, kiedy jest niski czujemy się okropnie. Ludzie cierpiący na chronicznie niski poziom serotoniny są często w klinicznej depresji i otrzymują leki, które zwiększają absorpcję tej substancji w mózgu. Co istotne, w przeciwieństwie do wielu innych substancji chemicznych w mózgu, serotonina działa i zmienia się inaczej u mężczyzn i kobiet.

Dla tych, którzy wychowują i pracują z dziećmi, ważne jest, aby pamiętać, że zarówno chłopcy jak i dziewczęta mają serotoninę, jednak w przypadku chłopców, ich poziom tej ważnej substancji chemicznej, jest często związany z testosteronem i innymi substancjami chemicznymi.

Serotonina nie jest również tak dobrze przetwarzana w mózgach chłopców. W praktyce często powoduje to, że chłopcy od czasu do czasu mają niższy poziom serotoniny, co skutkuje większą predyspozycją do wiercenia się i działania impulsywnego. Dlatego poproszenie chłopca, który się wierci, by przestał się wiercić lub usiadł spokojnie może być równie skuteczne, jak poproszenie go o czkawkę na żądanie; gdy wychwyt serotoniny w mózgu jest niski, wiercenie się jest częstym zjawiskiem.

Jako rodzice lub wychowawcy, być może rozsądnie byłoby dostosować nasze oczekiwania, zamiast próbować zmuszać chłopców do robienia czegoś, co jest dla nich fizjologicznie trudne. Jednym ze sposobów jest umożliwienie chłopcom poruszania się i podejmowania aktywności fizycznej, gdy wydają się niespokojni lub “skrępowani”.

Na tym polega paradoks… promowanie aktywności fizycznej, zwłaszcza o wysokiej lub niskiej intensywności, pomaga uspokoić niespokojnego chłopca poprzez zmianę jego biochemii. Nie chodzi tu o zmęczenie chłopca, ale raczej o zapewnienie mu możliwości zrównoważenia chemicznego środowiska jego umysłu. Co więcej, postawienie niespokojnego chłopca w sytuacji, w której oczekuje się od niego, że będzie siedział nieruchomo przez dłuższy czas lub bawił się cicho na żądanie, nie zawsze kończy się dla każdego dobrze.

 

Najważniejsze wskazówki dla rodziców

 

A więc, podsumujmy to! Nie trzeba być ekspertem w dziedzinie neurobiologii, aby wiedzieć, że chłopcy mają tendencję do bycia w ciągłym ruchu. Jeśli tylko mają ku temu okazję, biegają, gonią się, kopią, wspinają się, budują i niszczą.

Rzadko można znaleźć młodych chłopców siedzących cicho i słuchających, podczas gdy wydają się naturalnie nastawieni na ruch.

Testosteron i serotonina odgrywają znaczącą rolę w tym zachowaniu, a aktywność fizyczna i zabawa pomagają pośredniczyć we wpływie [na zachowanie] tych substancji chemicznych.

Warto również podkreślić, że siedzący tryb życia nie jest naturalną cechą żadnego dziecka.

Profesor Japp Panksepp^[1], jeden z czołowych światowych autorytetów w dziedzinie zachowań ludzi i zwierząt, uważa, że wszystkie dzieci uczą się kontrolować siebie i lepiej regulować swoje emocje poprzez zabawę.

Dlatego też, aby promować zdrowy rozwój społeczny i emocjonalny, wydaje się oczywiste, że zamiast po prostu próbować ograniczyć lub powstrzymać potrzebę ruchu u chłopca, alternatywą byłoby zapewnienie mu wielu możliwości przeciwdziałania skutkom testosteronu i serotoniny poprzez umożliwienie mu wykonywania wielu czynności, w których może zużywać część tego pozornie bezgranicznego źródła energii.

Innymi słowy, doceńcie to, że chłopcy są stworzeni do aktywności. Jeśli nie może usiedzieć w miejscu, to dajcie mu możliwości poruszania się w sposób, który zaprzęga i wykorzystuje tę pozornie niespokojną energię! 

I wreszcie, warto zauważyć, że chłopcy nawiązują więzi poprzez robienie rzeczy z innymi chłopcami, a także z dorosłymi wokół nich, więc wspierajcie możliwości robienia tego poprzez zabawę.

Chłopcy, ze swej natury, są stworzeni do bycia aktywnymi, do rzucania przedmiotami, do rywalizacji, do uczenia się przez działanie i do odkrywania świata wokół nich, nawet gdy świat, a przynajmniej dorośli w nim, chcieliby, aby zwolnili. A co najważniejsze, jeśli nie potrafi siedzieć spokojnie, to po co próbować go do tego zmusić? Zamiast próbować korygować wrodzoną chęć chłopca do ruchu, zaakceptuj jego wysoki poziom aktywności i zapewnij mu bezpieczne i rozwojowo odpowiednie możliwości angażowania się w świat w sposób fizyczny, kiedy tylko jest to możliwe.

Przy pewnym zrozumieniu i współczuciu dla biologii chłopca można to osiągnąć poprzez:

—   Docenianie, a nie opłakiwanie faktu, że chłopcy są zbudowani do ruchu i aktywności. W tym celu należy stwarzać okazje, z zachowaniem odpowiednich granic, do takiej aktywności. Zapewnienie chłopcom wielu okazji do ruchu i uczynienie aktywności fizycznej częścią zadania, na ile to możliwe.
—   Zapewnienie “przerw dla mózgu”, gdy jest to konieczne. Jeśli próbujemy zaangażować chłopców w jakąś formę cichej aktywności, a są niespokojni, wiercą się lub denerwują innych, to jest to sygnał, by ich i inne dzieci wprawić w ruch. Jak wspomniano wcześniej, działania o wysokiej intensywności lub niskiej intensywności pomagają uspokoić niespokojny umysł.
—   Nie poleganie na ekranach jako niańce… chłopcy i dziewczynki lepiej sobie radzą, gdy są zaangażowani w kontakt z ludźmi, a nie z urządzeniami.
—    Zapewnienie chłopcom piłek antystresowych/do ściskania lub innych ręcznych przedmiotów, którymi chłopcy mogą manipulować w czasie pożądanego słuchania lub ciszy. Okazuje się, że gdy ręce chłopców są aktywne w ten sposób, pomaga to uspokoić ich i ograniczyć ruchliwe zachowanie.
—    Naprzemienne wykonywanie cichych i fizycznych czynności oraz powierzanie chłopcom prac wymagających ruchu, kiedy tylko jest to możliwe.

[1]. Panksepp, J and Biven, L (20012). The Archaeology of Mind: Neuroevolutionary Origins of Human Emotions. New York:  W.W. Norton & Company.

Źródło: Why boys wrestle, play fight and fidget

 

Zobacz na: Czego o ojcostwie nauczyło mnie reprezentowanie mężczyzn w sprawach rozwodowych – Marilyn York
Problemy z tatusiem – Czego kobiety tak naprawdę potrzebują od swoich ojców [Daddy Issues]
Joe Rogan na temat TikToka i obłąkanych nauczycieli
Badania MRI wskazują, że ilość czasu przed ekranem związana jest z niższym rozwojem mózgu u przedszkolaków – Sandee LaMotte, CNN