Jak niezasłużone bogactwo wpływa na małżeństwo i dzietność: nowe dowody ze Szwecji

Jak niezasłużone bogactwo wpływa na małżeństwo i dzietność: nowe dowody ze Szwecji

6 lipiec 2023

W miarę jak wskaźniki dzietności w całej Europie spadają, decydenci polityczni poszukują sposobów na zachęcenie do rodzicielstwa. Niniejszy artykuł analizuje próbkę szwedzkich graczy loterii, aby zrozumieć wpływ dużego, pozytywnego szoku majątkowego na decyzje dotyczące małżeństwa, rozwodu i posiadania dzieci. W przypadku mężczyzn wygrana na loterii zwiększała szansę zawarcia małżeństwa, podnosiła wskaźniki dzietności i zmniejszała ryzyko rozwodu. W przypadku kobiet wygrana zwiększała krótkoterminowe (lecz nie długoterminowe) ryzyko rozwodu, co sugeruje, że transfery majątkowe kierowane do kobiet mogą wzmacniać ich pozycję negocjacyjną w gospodarstwie domowym i pomagać im w opuszczaniu destrukcyjnych związków.

 

Wskaźniki dzietności w większości krajów europejskich spadły poniżej poziomu zastępowalności pokoleń, a decydenci starają się wdrażać polityki, które zwiększą liczbę urodzeń (Kindermann i Doepke 2016). Naturalnym punktem wyjścia do rozważań nad takimi politykami jest pionierska praca Gary’ego Beckera, który wprowadził decyzje rodzinne takie jak płodność i małżeństwo do standardowych modeli ekonomicznych, umożliwiając jasne przewidywania dotyczące tego, jak płodność i małżeństwo reagują na zmiany cen, dochodów lub majątku (np. Becker 1960).

Jednakże przewidywania i implikacje polityczne modeli ekonomii rodziny opierają się na założeniach podstawowych. Na przykład słynne założenie Beckera, że „dzieci są dobrem normalnym”, implikuje, iż pozytywne wstrząsy w postaci niezarobionego dochodu będą wiązać się z wyższą płodnością, co sugeruje, że interwencje takie jak bezwarunkowe transfery pieniężne lub powszechny dochód podstawowy mogłyby zwiększyć dzietność.

Innym powszechnym założeniem jest to, że małżonkowie łączą swoje dochody. To założenie implikuje, że ponieważ zachowania rodzinne zależą od łącznego dochodu gospodarstwa domowego, nie ma znaczenia, który z małżonków otrzymuje transfer.

Chociaż prace Beckera przyczyniły się do powstania obszernej literatury dotyczącej ekonomii rodziny, rygorystyczne przetestowanie jego podstawowych założeń okazało się trudnym zadaniem. Istnieje bowiem zasadnicza trudność w oszacowaniu przyczynowych efektów dochodu i majątku na decyzje rodzinne. Ponieważ decyzje dotyczące małżeństwa i płodności, a także decyzje związane z rynkiem pracy czy oszczędzaniem, podejmowane są równocześnie, trudno jest znaleźć egzogeniczne zróżnicowanie w danych obserwacyjnych. W niedawnym badaniu, wykorzystującym duży administracyjny zbiór danych szwedzkich graczy loterii (Cesarini i in. 2023), staramy się lepiej zrozumieć związek przyczynowy, szacując wpływ znaczących, niezarobionych korzyści finansowych na płodność, zawieranie małżeństw i ryzyko rozwodu.

 

Bogactwo z loterii i formowanie rodziny

 

Pomysł wykorzystania nagród loteryjnych do uzyskania egzogenicznego zróżnicowania majątku w celu oszacowania efektów przyczynowych nie jest nowy. Imbens i in. (2001) wykorzystali dane z loterii, aby oszacować przyczynowy wpływ niezarobionego dochodu na dochody z pracy, oszczędności i konsumpcję. Nasze dane mają jednak kilka przewag w porównaniu z innymi danymi loteryjnymi.

Po pierwsze, obserwujemy czynniki, od których zależy przyznanie majątku z loterii (rodzaj loterii, losowanie, liczba kuponów). Pozwala nam to porównać zwycięzców dużych i małych nagród, którzy uczestniczyli na tych samych warunkach, a więc mieli równą szansę na wygraną dużej nagrody. W istocie pokazujemy, że po uwzględnieniu cech loterii, wielkość nagrody jest praktycznie losowa.

Po drugie, zbiór danych łączy różne loterie, a całkowita pula nagród w naszej próbie 90.000 zwycięzców w wieku 18–44 lat wynosi około 250 milionów dolarów.

Po trzecie, wysokiej jakości dane administracyjne Szwecji umożliwiają nam obserwację rocznych zapisów dotyczących urodzeń, małżeństw, rozwodów, a nawet konkubinatu przez dłuższy okres po wygranej w loterii.

Dane te były wcześniej wykorzystywane przez Cesarini i in. (2016, 2017) oraz Lindqvist i in. (2020) do badania wpływu niezarobionego majątku na zdrowie i rozwój dzieci, podaż pracy oraz subiektywne poczucie dobrostanu. Skupiamy się na trzech podstawowych wynikach: liczbie dzieci urodzonych po wygraniu na loterii, tym, czy niezamężni zwycięzcy zawierają małżeństwo, oraz rozwodach wśród osób już będących w związku małżeńskim. Analizujemy te wyniki oddzielnie dla mężczyzn i kobiet po dwóch, pięciu i dziesięciu latach od wygranej.

Ogólnie rzecz biorąc, szacunki sugerują, że nieżonaci uczestnicy loterii, którzy niespodziewanie otrzymują znaczną sumę pieniędzy, mają większe prawdopodobieństwo zawarcia małżeństwa (Rycina 1).

Konkretnie, szacunki wskazują, że milion koron szwedzkich (SEK), co odpowiada 150.000 dolarów lub około 4,5 roku przeciętnego rocznego dochodu rozporządzalnego w Szwecji, zwiększa prawdopodobieństwo zawarcia małżeństwa po dwóch, pięciu i dziesięciu latach od wygranej odpowiednio o 2,3, 3,3 i 2,5 punktu procentowego.

Odpowiada to zmianie o około 25%, 20% i 9% względem średnich wskaźników zawierania małżeństw.

Dzietność również wzrasta w wyniku wygranej na loterii: szacujemy, że nagły przypływ majątku w wysokości jednego miliona SEK zwiększa liczbę dzieci o od 0,01 do 0,03 w ciągu dwóch do dziesięciu lat po wygranej. Około 40% tego efektu płodności można przypisać wzrostowi liczby zawieranych małżeństw.

W przypadku graczy będących w związkach małżeńskich stwierdzamy, że ogólny wpływ wygranej na rozwód jest niewielki i statystycznie nieodróżnialny od zera.

Rycina 1. Bogactwo a formowanie rodziny

Pozytywny efekt w zakresie płodności jest zgodny z założeniem Beckera, że dzieci są dobrem normalnym, a także z wcześniejszymi badaniami quasi-eksperymentalnymi, które analizowały zmiany majątku wynikające z wahań na rynku mieszkaniowym (Lovenheim i Munford 2013).

Chociaż nasze wyniki sugerują, że polityki takie jak bezwarunkowe transfery pieniężne lub podobne środki zwiększające dochód gospodarstw domowych mogą mieć pozytywny wpływ na dzietność, to jednak oszacowane efekty są niewielkie, co wskazuje, że ogólny wpływ takich polityk na płodność prawdopodobnie będzie umiarkowany.

 

Czy mężczyźni i kobiety reagują podobnie na szoki majątkowe?

 

Gdy podzieliliśmy próbę według płci, stwierdziliśmy, że mężczyźni i kobiety reagują na szok majątkowy w różny sposób. W przypadku mężczyzn wyniki sugerują pozytywne efekty w zakresie małżeństwa i dzietności; w przypadku kobiet efekty te są bliskie zeru. Odkrycie, że wygrana na loterii zwiększa prawdopodobieństwo zawarcia małżeństwa przez mężczyzn, jest zgodne z ogólnym wzorcem, według którego mężczyźni mają tendencję do posiadania wyższego statusu ekonomicznego niż ich żony w populacji ogólnej (por. Almås i in. 2023 – dane z Norwegii). W obecności takiej hipergamii mężczyźni o wyższych dochodach mają większą pulę potencjalnych partnerek, co sugeruje, że wzrost majątku może zwiększać ich szanse na znalezienie odpowiedniego dopasowania.

W naszej analizie rozwodów udokumentowaliśmy wyraźną różnicę między płciami, niezgodną z koncepcją wspólnego budżetu małżeńskiego. Rycina 1 pokazuje, że majątek żony uzyskany z wygranej na loterii zwiększa krótkoterminowe ryzyko rozwodu, jednak efekt ten słabnie z upływem czasu. Sugeruje to, że pozytywny szok majątkowy żony przyspiesza jej odejście z małżeństwa, którego rozpad już się rozpoczął. Wygrana na loterii może zapewnić niektórym zamężnym kobietom środki finansowe niezbędne do uzyskania niezależności. Zgodnie z tym wyjaśnieniem stwierdzamy, że wzrost liczby rozwodów wśród kobiet, które wygrały na loterii, występuje wyłącznie w parach, w których kobieta zarabia relatywnie mało. Z kolei pozytywny szok majątkowy męża zmniejsza ryzyko rozwodu, a efekt ten utrzymuje się w długim okresie. Wyniki te są zgodne z wcześniejszymi dowodami empirycznymi wskazującymi, że wzrost dochodu lub zatrudnienia męża zmniejsza ryzyko rozwodu, podczas gdy wzrost dochodu lub zatrudnienia żony ma efekt odwrotny (np. Folke i Rickne 2020). Chociaż uważamy, że najbardziej oszczędnym wyjaśnieniem naszych wyników są różnice preferencji między płciami, nie możemy wykluczyć, że mechanizmem pośrednim są normy płciowe (Pan i in. 2016).

 

Wnioski

 

Całość zgromadzonych dowodów wskazuje, że niezarobione bogactwo wpływa na decyzje dotyczące małżeństwa, rozwodu i dzietności. Informacje o skali i wielkości efektów majątkowych mogą być użyteczne przy ocenie polityk generujących znaczne zmiany w rozkładzie bogactwa, takich jak duże reformy systemów opieki społecznej, podatków majątkowych czy wprowadzenie powszechnego dochodu podstawowego. Kompleksowa ocena takich zmian powinna uwzględniać ich wpływ również na inne istotne wyniki, w tym płodność i małżeństwo. Nasza analiza efektów zależnych od płci jest także pomocna w kontekście interwencji politycznych mających na celu zwiększenie względnych dochodów kobiet wobec mężczyzn. W szczególności, transfery kierowane do kobiet mogą zwiększyć ich siłę negocjacyjną w gospodarstwie domowym i pomóc im w opuszczeniu destrukcyjnego małżeństwa (Carneiro i in. 2016).

Źródło: How unearned wealth impacts marriage and fertility: New evidence from Sweden

 

Zobacz na: Mężczyźni nie są szczęśliwi – Archwinger
Każda nieszczęśliwa żona jest ofiarą gwałtu – Archwinger
Twoja miłość, twoja miłość to mój narkotyk (i nazywa się Dopamina)
 Dominacja i uległość w małżeństwie: model kapitana i pierwszego oficera
Świadomy model Kapitana i Pierwszego Oficera w związku
Czerwono Pigułkowe role: Prakseologia dominującego mężczyzny – Ian Ironwood
Przegląd dzieła J. D. Unwina Płeć i Kultura [Sex and Culture]

 

Wygrana na Loterii: jak miłość przegrała w totka

 

Przypisy:

Almås, I, A Kotsadam, E R Moen and K Røed (2023), “The economics of hypergamy”, Journal of Human Resources 58(1): 260–281.

Becker, G S (1960), “An economic analysis of fertility”, in Demographic and economic change in developed countries, Columbia University Press, 209–240.

Carneiro, P, A Armand, O Attanasio and I Almås (2016), “Targeted transfers and the assessment of women’s empowerment”, VoxEU.org, 26 March.

Cesarini, D, E Lindqvist, M J Notowidigdo and R Östling (2017), “The effect of wealth on individual and household labor supply: evidence from Swedish lotteries”, American Economic Review 107(12): 3917–3946.

Cesarini, D, E Lindqvist, R Östling and A Terskaya (2023), “Fortunate Families? The Effects of Wealth on Marriage and Fertility”, NBER Working Paper No. 31039.

Cesarini, D, E Lindqvist, R Östling and B Wallace (2016), “Wealth, health, and child development: Evidence from administrative data on Swedish lottery players”, The Quarterly Journal of Economics 131(2): 687–738.

Folke, O and J Rickne (2020), “All the single ladies: Job promotions and the durability of marriage”, American Economic Journal: Applied Economics 12(1): 260–287.

Imbens, G W, D B Rubin and B I Sacerdote (2001), “Estimating the effect of unearned income on labor earnings, savings, and consumption: Evidence from a survey of lottery players”, American Economic Review 91(4): 778–794.

Kindermann, F and M Doepke (2016), “Why European women are saying no to having (more) babies”, VoxEU.org,  3 May.

Lindqvist, E, R Östling and D Cesarini (2020), “Long-run effects of lottery wealth on psychological well-being”, The Review of Economic Studies 87(6): 2703–2726.

Lovenheim, M F and K J Mumford (2013), “Do family wealth shocks affect fertility choices? Evidence from the housing market”, Review of Economics and Statistics 95(2): 464–475.

Östling, R, E Lindqvist, M Notowidigdo and D Cesarini (2016), “Using the labour supply responses of lottery winners to evaluate tax and transfer policies”, VoxEU.org, 24 January.

Pan, J, P Cortes, C Olivetti and M Bertrand (2016), “When social norms and women’s opportunities interact: Effects on women’s marriage prospects by education”, VoxEU.org, 21 June.