Teoria Form Platona
31 grudzień 2020
Przez stulecia wielu filozofów, teologów i artystów było poruszonych myślą, że to, co wydaje nam się, że widzimy wokół siebie, nie jest „ostateczną” rzeczywistością, że prawdziwy świat jest w jakiś sposób ukryty. Sugerowali oni, że gdybyśmy tylko potrafili uchylić zasłonę, która oddziela nas od tej rzeczywistości, ujrzelibyśmy coś nadzwyczajnego.
Początek tego sposobu myślenia można odnaleźć w teorii form Platona.
Czym jest teoria form? Według Platona przedmioty, które wydają nam się istnieć wokół nas, krzesła i stoły, drzewa i góry, mrówki i planety nie są tym, co jest naprawdę realne. Są jedynie cieniami lub odbiciami prawdziwie realnych bytów, czyli Form.
Weźmy na przykład książki. Według Platona każda konkretna książka jest ulotnym odbiciem jednej, wiecznej formy: Formy „Książki”.
Istnieje więc Forma Stołu, Forma Krzesła i tak dalej. Formy te różnią się od konkretnych stołów i krzeseł, które obserwujemy wokół nas, pod wieloma istotnymi względami: Formy są bardziej realne niż detale, które w nich „uczestniczą”. W istocie konkretne książki zawdzięczają swoje istnienie Formie Książki. Gdyby nie istniała Forma Książki, nie mogłaby istnieć żadna książka w ogóle.
Formy są wieczne i niezmienne. Rzeczy jednostkowe pojawiają się i znikają. Drzewo rośnie, umiera, gnije i przestaje istnieć. Forma Drzewa natomiast jest wieczna, nie powstaje i nie ginie, nie ulega też zmianie. Nasze idee mogą się zmieniać, ale Formy pozostają nieporuszone.
Gdzie istnieją Formy? Jeśli Formy istnieją, to nie znajdują się w świecie fizycznym. W świecie zmysłów nic nie jest doskonałe, a wszystko podlega nieustannej zmianie. Zatem Formy – jeśli istnieją – muszą istnieć na wyższym poziomie bytu. Według Platona Formy tworzą wieczną, niezmienną, doskonałą rzeczywistość, sferę bardziej realną niż ta, którą ukazują nam nasze zmysły.
Jednym z kluczowych argumentów Platona za istnieniem Form jest tzw. argument „jedno ponad wieloma”. Najwyższą Formą – Formą Form – jest byt znajdujący się na szczycie hierarchicznej struktury rzeczywistości. Na dole tej struktury znajdują się poszczególne, zmysłowe przedmioty – np. konkretna krowa, konkretne łóżko itd. Te rzeczy rzucają cienie i tworzą odbicia. Cienie i odbicia czerpią swoje istnienie z tych rzeczy, będąc ich ulotnymi, niedoskonałymi kopiami. Jednak same rzeczy fizyczne są również ulotnymi kopiami wyższych Form, którym zawdzięczają swoje istnienie. Na samym szczycie piramidy znajduje się Forma Form, od której wszystkie inne Formy zależą. Forma Form to to, co wszystkie pozostałe Formy mają wspólnego, a tym co mają wspólnego, jest istnienie i doskonałość. Dlatego Forma Dobra jest, według Platona, ostatecznym źródłem wszelkiego istnienia i doskonałości. Jest ona również, jak twierdzi Platon, ostatecznym źródłem wszelkiej wiedzy.
Źródło: Plato’s Theory of the Forms
Zobacz na: Hiperrzeczywistość
Najnowsze komentarze